Gebelik ve anemi
Anemi, kan hemoglobin seviyesinin 11 mg/dl’nin altına inmesi olarak tanımlanır. Gebelikte en sık karşılaşılan patolojik durumdur. Gelişmekte olan ülkelerde gebelikte anemi görülme sıklığı %50’lerin üzerinde olabilir ve anne ölümlerinin %40-60’ından sorumludur. Anemi; en sık demir ve folik asit eksikliğinde görülür. Ayrıca B12 vitamini eksikliği de anemiye neden olur.
Gebelikte Demir Eksikliği
Gebelikte kan hacmindeki artış, fetüs ve plasentanın ihtiyaçları nedeniyle , annenin günlük 4 mg demir gereksinimi ortaya çıkar. Bu ihtiyaç gebelik öncesi dönemin 2 katıdır. Gıdalardaki demirin ancak %10 kadarı emilebildiğinden, gebelikte ekstra demir kullanımı zorunlu olmaktadır.
Anemi durumunda, annede, halsizlik, çabuk yorulma, mide-barsak problemleri ortaya çıkar. Ayrıca erken doğum ve doğum sonu kanama riski artmaktadır.
Anemik annelerden doğan bebeklerde ise, gelişme geriliği ve davranış bozuklukları izlenebilmektedir. Ayrıca erişkin hayatta görülen hipertansiyonun da , daha anne karnında maruz kalınan anemik şartlarla ilişkili olduğu gösterilmiştir.
Gebeliğin erken dönemlerinde ölçülen kan hemoglobin ve ferritin düzeyleri ile demir eksikliği saptanmalıdır. Hayvansal et tüketimi ve C vitamini içeren gıdaların alınması ihmal edilmemelidir. Anemi yoksa 60 mg gibi önleyici dozda demir önerilirken ; anemik gebelerde günlük doz 100 mg ve üzeri olabilir.
Gebelik ve Folik Asit
Folik asit ve demir, gebe beslenmesinde merkezi bir rol oynamaktadır. Folik asit eksikliği gebelerin %30’unda görülebilir. Gebeliğin erken dönemlerinde etkili olan folik asit eksikliği, bebekte yarık dudak-damak ve spina bifida gibi önemli anormalliklere neden olabilir. Ayrıca folik asit eksikliğinin, erken doğuma da yol açtığı bilinmektedir.
Folik asit, brokoli, brüksel lahanası ve ıspanak gibi sebzelerde bolca bulunur. Fakat pişirme sırasında etkinliği azalmaktadır. Günümüzde gebelik öncesi günlük 400 mikrogram folik asit başlanması önerilmektedir. Belirgin folik asit eksikliği ve anemi saptanırsa tedavi dozu günlük 5 miligramdır. Epilepsi ilacı kullanan gebeler ve talasemi taşıyıcıları da mutlaka tedavi dozunda folik asit kullanmalıdır.
Gebelik ve B12 vitamini
Gebelikte, fetusun artan ihtiyacı nedeniyle annede B12 eksikliği görülebilmektedir. Vejeteryanlar, sigara içenler ve daha önce doğum kontrol hapı kullananlarda B12 eksikliği riski artmaktadır. B12 eksikliğinin kısırlığa neden olduğu bilinmektedir.
B12 eksikliğinde, el ve ayaklarda keçeleşme, karıncalanma, halsizlik ve konsantrasyon güçlüğü gibi belirtiler ortaya çıkar. Bebeklerde doğum sonrası 6 ayda ortaya çıkan , büyüme-gelişme geriliği ve anemi ile karakterize bir sendrom görülebilir.
B12 vitamini hayvansal ette yüksek oranda bulunur. Gerekli durumlarda ağızdan veya kas içine iğne şeklinde B12 ilaçları kullanılmalıdır.