Kasım 1977 tarihinde İngiltere’de 9 yıldır bebek sahibi olamayan Lesley-John Brown çiftine tüp bebek tedavisi uygulandı ve 9 ay sonra 25 Temmuz 1978’de Louise Brown doğdu. Geçtiğimiz 40 yılda tüp bebek yöntemi ile doğan bebek sayısı 6 milyona yaklaştı.
Tüp Bebek Nedir?
Bebek sahibi olma isteği insanoğlunun en güçlü duygularından biridir. Tüp bebek teriminin bilimsel ismi IVF yani İn Vitro Fertilizasyon olup vücut dışında döllenme anlamına gelmektedir. Kadından alınan yumurta ve erkekten alınan sperm ile laboratuvarda dölleme gerçekleşir.
Tüp Bebek Tedavisinde Başarı son 40 yılda nasıl değişti?
Geçtiğimiz 40 yılda Tüp Bebek tedavisi alanında yaşanan gelişmeler, teknolojinin yardımıyla inanılmaz bir hızla başarı oranlarını arttırdı. İlk yıllarda bütün dünyada başarı oranları yeterli değildi. Laboratuvar ortamındaki teknolojik yenilikler, embriyo dölleme tekniklerindeki gelişmeler, embriyo tutunma oranlarını giderek arttırdı.
1992’ den beri tek bir sağlıklı sperm ile gebelik elde etme şansımız var.
Sperm ve yumurtayı buluşturan mikroskoplarda müthiş gelişmeler yaşandı. Spermi 8 bin kat büyüterek seçebiliyoruz.
Embriyoları laboratuvarda ‘sanki anne rahmindeymiş gibi’ doğala yakın ortamlarda 5. güne dek büyütebiliyoruz.
Embriyolara hiç zarar vermeden tek bir hücresi üzerinden 46 kromozomunun sağlık durumunu 2 gün içinde kontrol edebiliyoruz.
Ailede ciddi bir genetik hastalık taşıyıcılığı varsa embriyonun bu hastalığı taşımadığından emin olup sağlıklı embriyoyu anne rahmine yerleştirebiliyoruz.
Lazer teknolojisi ile embriyonun zarını inceltip tutunmasını kolaylaştırabiliyoruz.
Elde edilen fazla sayıdaki embriyoları gelecek için hızlı dondurma tekniği ile saklayabiliyoruz.
Doğurganlığını kaybetme tehlikesi ile karşılaşan örneğin kanser hastalarında yumurta ve spermi dondurarak sağlıklarına kavuştukları zaman bebek sahibi yapabiliyoruz.
Artık ülkemizde de serbest olan yumurta dondurma yöntemi ile çalışma hayatında yer alan kadınlara kariyer basamaklarında doğurganlığını erteleme olanağını sunabiliyoruz. Google ve Apple gibi firmalar kadın çalışanlarını yumurta dondurma programına girmeleri için teşvik etmektedirler.
Geçtiğimiz 10 yıl içinde bile tüp bebek tedavisi sonrası canlı doğum oranları yaklaşık 2 kat artmıştır. 35 yaşından genç olan kadınların %50’si ilk denemede gebeliğe ulaşabilmektedir. İlk denemede başarısızlık durumunda ise vaz geçmeden denemeye devam etmek önerilmektedir. Tedaviyi bırakmayan kadınların yaklaşık %90’ı ise 6. denemenin sonunda pozitif sonuç elde edebilmektedir. Kadının doğurganlık kapasitesi yaşa bağlı azalmaktadır. 40 yaş üzerinde tedavi şansı ciddi olarak azalmaktadır. Bu nedenle denemeye ne kadar erken yaşta ve hızlı karar verilir ve vaz geçmeden tedaviye devam edilirse gebelik şansı o kadar artmaktadır.
Tüp Bebek Yöntemi ile oluşan gebelikler ikiz mi oluyor?
Tedavinin verimliliğini belirleyen en önemli kavramlardan biri ‘TEK bir embriyo transferi’ ile gebelik elde etme oranıdır.
Oysa tüp bebeğin ilk 20 yılında çoklu embriyo transferi nedeniyle çoğul gebelikler sıklıkla problem oluyordu. Üçüz, dördüz, beşiz, altız hatta dokuzuz gebeliklere rastlamak mümkündü. Çoğul gebelikler sempatik görünse de erken doğum ve buna bağlı kuvöz gerekliliği, kalıcı sakatlıklara neden olacak şekilde önemli sağlık sorunları oluşturuyordu. Günümüzde bütün gelişmiş ülkelerde ‘TEK SAĞLIKLI EMBRİYO’ ile gebelik elde edilmeye çalışılmaktadır.
Türkiye Tüp Bebek Alanında Nerede?
Ülkemizde de 10 Mart 2010 tarihinden bu yana transfer edilecek embriyo sayısı 35 yaş altındaki kadınlarda 1 embriyo, 35 yaş üstü veya 2 defadan fazla denemede başarısız olmuş kişilerde 2 embriyo ile sınırlandırılmıştır.
Türkiye’ de 160 civarı Tüp Bebek Merkezi bulunmaktadır. Bu merkezlerin bir kısmı kamu bir kısmı özel merkez statüsünde faaliyetlerini sürdürmektedir. Tüp Bebek alanında ülkemiz dünyada iddialıdır. Türkiye’ de ilk tüp bebek tedavisi ile doğum Ege Üniversitesi’nde 1988 yılında elde edilmiştir. O günden bu yana bu alanda çok önemli bilim adamları yetiştirmeye devam ediyoruz. Tüp Bebek alanında uluslararası kongrelerde konuşma için davet edilen saygın bilim adamlarımız Türkiye’nin başarısına büyük katkı sağlamaktadır.
Türkiye’ de istatistik ve uygulama sayıları Sağlık Bakanlığı tarafından her yıl toplanmaktadır. Kamuoyunda tüp bebek tedavisi ile ilgili önyargıların azalması, açılan çok sayıda merkez, sivil toplum kuruluşlarının tüp bebek tedavisinin yaygınlaşmasına katkıları sayesinde her geçen yıl uygulama sayısı artmaktadır.
Türkiye sağlık turizminde birçok ülke tarafından tercih edilmektedir. Özellikle diş, estetik, göz ve kalp damar cerrahisi alanlarında sağlık turizmi giderek gelişmektedir. Tüp bebek alanında da özellikle İstanbul ve Antalya giderek daha fazla sayıda başvuru almaktadır. Ancak İzmir bu konuda yeterli tanıtımı yapamamaktadır ve istenen düzeyde başvuru almamaktadır. Oysa Tüp Bebek tedavisi Avrupa’da ülkemizdekinin 4-5 katı maliyetle yapılmaktadır.
Türkiye’ de tüp bebek merkezlerinin teknolojik donanımı, bilgi düzeyi, bilimsel perspektifi saygın bir konumdadır. Tüp bebek uygulamalarının hem maliyetinin azlığı hem de başarı oranlarının yüksekliği nedeniyle ülkemiz sağlık turizmi alanında cazibe merkezi konumundadır. Bilimsel ve sektörel dernekler gibi sivil toplum kuruluşlarının çabaları ve Sağlık Bakanlığı’ nın desteği ile gelecekte bu alandaki büyük boşluğun fark edileceği ve bu alanda potansiyelini değerlendirebileceğini umut ediyorum.
