Dijital Çağın Psikolojisi: Sosyal Medya Kullanımının Ruh Sağlığı Üzerine Etkileri
Dijitalleşmenin hızla ilerlemesiyle birlikte sosyal medya, bireylerin gündelik yaşamlarının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Özellikle gençler arasında yoğun kullanılan sosyal medya platformları, hem psikolojik faydalar hem de riskler barındırmaktadır. Bu makalede sosyal medyanın ruh sağlığı üzerindeki etkileri farklı araştırmalar ışığında tartışılacaktır.
Sosyal Medyanın Psikolojik Faydaları
Bazı araştırmalar sosyal medyanın, bireyler arasında sosyal destek mekanizmasını güçlendirdiğini ortaya koymuştur. Örneğin, Burke ve Kraut (2016), sosyal medyada kurulan olumlu etkileşimlerin bireylerde aidiyet duygusunu artırdığını ve yalnızlık hissini azalttığını belirtmektedir. Özellikle pandemi döneminde, çevrimiçi bağlantıların psikolojik dayanıklılığı artırdığı gözlemlenmiştir.
Olumsuz Etkiler ve Psikopatoloji İlişkisi
Öte yandan sosyal medya kullanımı, depresyon, kaygı ve benlik algısı sorunları ile ilişkilendirilmiştir. Kross ve arkadaşları (2013), yoğun Facebook kullanımının bireylerde yaşam doyumunu düşürdüğünü ve depresif belirtileri artırdığını göstermiştir. Ayrıca “sosyal karşılaştırma” kavramı, bireylerin kendilerini başkalarıyla kıyaslamaları sonucunda düşük özsaygı ve yetersizlik duygularına yol açmaktadır (Vogel et al., 2014).
Problemli Sosyal Medya Kullanımı ve Bağımlılık
Son yıllarda “problemli sosyal medya kullanımı” ya da “sosyal medya bağımlılığı” kavramı da önem kazanmıştır. Andreassen (2015), sosyal medyaya aşırı bağlılığın, tıpkı davranışsal bağımlılıklar gibi bireylerde işlevsellik kaybına neden olabileceğini belirtmektedir. Bu durum, özellikle ergen ve genç yetişkinlerde akademik performans, uyku düzeni ve kişilerarası ilişkiler üzerinde olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.
Literatür incelendiğinde sosyal medyanın bireylerin ruh sağlığı üzerinde çift yönlü bir etki yarattığı görülmektedir. Sosyal medya, doğru ve dengeli kullanıldığında sosyal destek ve bilgi paylaşımı gibi olumlu katkılar sağlarken, aşırı ve kontrolsüz kullanım durumunda ruh sağlığını tehdit eden riskler barındırmaktadır. Bu nedenle sosyal medya okuryazarlığının artırılması, psikoeğitim programları ve sağlıklı kullanım stratejilerinin geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Yazan: Buse Akı
Kaynakça
- Andreassen, C. S. (2015). Online social network site addiction: A comprehensive review. Current Addiction Reports, 2(2), 175–184.
- Burke, M., & Kraut, R. (2016). The relationship between Facebook use and well-being depends on communication type and tie strength. Journal of Computer-Mediated Communication, 21(4), 265–281.
- Kross, E., Verduyn, P., Demiralp, E., Park, J., Lee, D. S., Lin, N., … & Ybarra, O. (2013). Facebook use predicts declines in subjective well-being in young adults. PLoS One, 8(8), e69841.
- Vogel, E. A., Rose, J. P., Roberts, L. R., & Eckles, K. (2014). Social comparison, social media, and self-esteem. Psychology of Popular Media Culture, 3(4), 206–222.
