Bipolar Bozukluk: Belirtiler, Türler ve Tedavi Yöntemleri
Herkesin iyi günleri ve kötü günleri olur. Bazen iyiyizdir, bazen değilizdir. Ancak çok yüksek ya da çok düşük ruh hâlleri yaşıyor ve bu değişimler ani ve öngörülemez şekilde oluyorsa, bipolar bozukluğunuz olabilir.
Bipolar bozukluk genellikle yanlış anlaşılır ve bazen yanlış teşhis edilir. Doğru tanı ve tedavi büyük önem taşır; çünkü tedavi edilmediğinde ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir. Bugün bu bozukluğa yakından bakarak bazı yanlış anlamaları netleştirelim.
Tanım ve Türler
Bipolar bozukluk, depresyon ve mani dönemlerinin birbirini izlediği bir ruhsal bozukluktur. Depresif dönemler genellikle düşük enerji, intihar düşünceleri ve kendine zarar verme davranışlarıyla karakterizedir. Mani dönemleri ise aşırı enerji, hiperaktivite ve bazen tehlikeli olabilen dürtüsel davranışlarla belirgindir.
Bipolar belirtiler kişiden kişiye değişir ve hafiften şiddetliye kadar farklılık gösterebilir. Bu nedenle iki türü vardır: Tip I ve Tip II. Tip I’de en az bir mani dönemi görülür (depresyon olsa da olmasa da). Tip II’de hem mani hem depresyon dönemleri bulunur. Tip I manisinde sanrılar veya psikotik belirtiler olabilirken, Tip II manisi daha hafif seyreder ve daha çok enerji artışıyla tanımlanır.
Bipolar bozukluğu olan kişiler genellikle öngörülemez davranışlar sergiler ve ilişkilerinde zorluk yaşayabilir. Mani dönemleri riskli davranışlarla ölüm olasılığını artırabilir. Ayrıca bipolar bozukluk sıklıkla DEHB, anksiyete, şizofreni gibi diğer rahatsızlıklarla birlikte görülür.
Nedenleri
Bipolar bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir. Kalıtsal bir bileşeni vardır, ancak bunun genetik mi yoksa öğrenilmiş davranışlarla mı ilişkili olduğu net değildir. Araştırmalar genetik bir yatkınlık olduğunu öne sürse de nedensellik henüz kesinleşmemiştir.
Çevresel etkenler, özellikle çocukluk travmaları da rol oynayabilir. Bipolar bozukluk davranışsal olarak ortaya çıktığı için, ebeveynler farkında olmadan çocuklarına sağlıksız davranışlar öğretebilir. Ayrıca stresli olaylar, ilişkiler veya uyku yoksunluğu gibi fiziksel faktörler de bu bozukluğu tetikleyebilir.
Araştırmalar, bipolar bozukluk ile majör depresif bozukluğun bazı ortak nedenleri paylaştığını göstermektedir.
Tedavi
Bipolar bozukluğun tedavisinde ilaçlar oldukça etkilidir. Özellikle lityum (bir duygudurum dengeleyici) ve antipsikotikler sıkça kullanılır. Ancak bu ilaçların ciddi yan etkileri olabileceğinden genellikle ağır vakalarda tercih edilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve aile terapisi de oldukça etkilidir. Bu terapiler, bireylerin olası atak belirtilerini fark etmelerini ve yakın ilişkilerini güçlendirmelerini sağlar.
Kaynakça: https://www.azevedofamilypsychology.com/mental-health/understanding-bipolar-disorder
Türkçeye Çeviren – Düzenleyen: Fatih Özmez
