Amerikan Hiperaktivite Ölçeği (Vanderbilt ADHD Ölçeği) Nedir?
Ölçek Ne İşe Yarar?
Amerikan Hiperaktivite Ölçeği, çocuğun farklı yaşam alanlarında gösterdiği davranışları analiz eder.
Çünkü DEHB, yalnızca evde değil; okulda, sosyal ortamda ve akademik becerilerde de belirgin etkiler oluşturur. Ölçek tam da bu yüzden hem ebeveyn hem öğretmen tarafından doldurulur.
Bu sayede çocuk hakkında tek bir kaynaktan değil, günlük hayatının iki temel alanından bilgi toplanmış olur. Bu yaklaşım, tanı sürecinin daha sağlıklı ilerlemesini sağlar.
Ölçekte Hangi Başlıklar Değerlendirilir?
Ölçek dört ana bölümden oluşur ve her biri DEHB’nin farklı yönlerini ele alır:
• Dikkat eksikliği belirtileri
Çocuğun unutkanlık, dikkatin çabuk dağılması, yönergeleri takipte zorlanma gibi davranışları değerlendirilir.
• Hiperaktivite belirtileri
Yerinde duramama, aşırı konuşma, kıpırdanma, hareketi kontrol edememe gibi bulgular incelenir.
• Dürtüsellik
Söz kesme, sırasını bekleyememe, ani tepkiler verme, düşünmeden hareket etme davranışları değerlendirilir.
• Akademik ve sosyal beceriler
Çocuğun öğrenme performansı, sınıf içi uyumu, sosyal ilişkileri ve ders başarısı gözlemlenir.
Bu başlıklar sayesinde çocuk hakkında sistematik ve kapsamlı bir değerlendirme yapılır.
Amerikan Hiperaktivite Ölçeği Nasıl Uygulanır?
Ölçek yaklaşık 10–15 dakika içinde doldurulabilir.
Ebeveyn formu, çocuğun ev içi davranışlarını, öğretmen formu ise okul ortamındaki tutumlarını yansıtır. Her madde “hiç”, “bazen”, “sık”, “çok sık” gibi derecelerle yanıtlanır.
Doldurulan formlar bir uzman tarafından bilimsel kriterlere göre analiz edilir.
Bu ölçek tek başına tanı koymak için kullanılmaz, fakat tanıyı destekleyen en güçlü araçlardan biridir.
Neden Önemlidir?
DEHB belirtileri her çocukta aynı şekilde görünmez.
Bazı çocuklarda daha çok dikkat eksikliği, bazılarında ise hiperaktivite ve dürtüsellik baskındır.
Amerikan Hiperaktivite Ölçeği, bu farklılıkları net bir şekilde ortaya koyar ve profesyonelin çocuğa en uygun destek planını oluşturmasına yardımcı olur.
Sonuç: Tanı ve Destek Sürecinin Güvenilir Bir Parçası
Amerikan Hiperaktivite Ölçeği, çocukların davranışlarını çok boyutlu ve objektif olarak değerlendiren, klinik uygulamalarda dünya genelinde kullanılan değerli bir ölçektir.
Ebeveyn–öğretmen işbirliğiyle doldurulması, çocuğun yaşamının tüm yönlerini dikkate alan bütüncül bir bakış açısı sağlar. Bu ölçek, erken tanı ve doğru destek programlarıyla çocuğun akademik, sosyal ve duygusal gelişimini güçlendirmeye yardımcı olur.
