Ailede Herkes Rolünü Oynar — Peki, Sen Kendi Rolünü Seçtin mi?

Aile… Doğduğumuz yer değil sadece, aynı zamanda kendimizi ilk kez birileri olarak hissettiğimiz sahne. Herkesin bir rolü vardır orada. “İyilik timsali abi”, “sorun çıkaran kardeş”, “sessiz evlat”, “fedakâr anne”, “otoriter baba”… Zamanla bu roller içimize işler, bir kimlik gibi taşırız. Peki, bu roller gerçekten bize mi ait, yoksa bizden istendi mi?

Aile terapisine gelen danışanların sıkça söylediği bir cümle vardır: “Ben hep onların istediği kişi oldum, ama kim olduğumu bilmiyorum.” Bu, çok yaygın ama az konuşulan bir yaradır. Çünkü aile içinde sevgi çoğu zaman şarta bağlıdır: Sessiz olursan, güçlü kalırsan, sorun çıkarmazsan… sevilirsin. Bu şartlar, bireyi içsel olarak böler. Bir yanı ait olmak ister, diğer yanı özgürleşmek.

Bowen Aile Sistemleri Kuramı’na göre, birey ailesinden ne kadar farklılaştıysa, o kadar psikolojik olarak sağlıklıdır. Ama bu farklılaşma “kopmak” değildir — kendin olmak demektir. Bir birey, ailesini olduğu gibi görebilme ve aynı zamanda kendi sınırlarını çizebilme kapasitesine ulaştığında, gerçek anlamda duygusal bir büyüme başlar.

Terapi odasında en çok karşılaştığımız duygulardan biri “suçluluk”tur. Kendi yolunu seçmek isteyen birey, ailesine ihanet ediyormuş gibi hisseder. Oysa bir gerçeği hatırlatmak gerekir: Kendini seçmek, kimseye ihanet değildir. Çünkü kendini yok sayarak kimseye gerçek anlamda yakın olamazsın.

Çoğu zaman danışanlara şunu söylerim: “Siz ailenizi değiştiremezsiniz. Ama onlarla ilişkinizi değiştirebilirsiniz.” Ve bu ilişkiyi değiştirmek, önce kendinizi tanımakla başlar. Hangi rolü, kimin isteğiyle oynadığınızı fark etmekle… Ve o sahnede ilk kez kendi sözlerinizi söylemeye cesaret etmekle.

Aile, sabit bir yapı değil; zamanla dönüşen bir sistemdir. Siz değiştikçe, o sistemdeki yeriniz de değişebilir. Bu bazen sancılı olur, ama çoğu zaman özgürleştiricidir. Bütün devrimler zorlayıcı olmuştur ancak uğrunda çabalamaya değdiğini anlayacağınız zamanlar gelecektir emin olun.

Unutmayın: Ailede herkes rolünü oynar. Ama kim olduğunuz, o rolün çok ötesindedir.