Disparöni ya da disparonia, çok karşılaşılan bir problemdir. Ağrılı cinsel ilişki sorunu olan bayanların çoğu bunun psikolojik olduğunu düşünebilir. Ancak aksi ispat edilinceye kadar disparöni fiziksel ve organik bir sorun olarak değerlendirilmelidir. Zaten disparönide çoğu zaman fiziksel ve organik bir problem vardır veya fiziksel bir problemin ortaya çıkmasıyla birlikte başlamıştır. Normal olarak cinsel ilişki sırasında, uyarılarla birlikte vajina girişi ve vajina genişler ve ıslanır. Bu sırada ağrı, sızı veya sancı ortaya çıkarsa, cinsel haz ve zevk azalır, vajina genişlemez, vajinal kuruluk ortaya çıkar. Böylece penisin vajina içerisindeki hareketleri kadını rahatsız etmeye başlar.
Yüzeysel Disparoni:
Vajinanın giriş kısmında meydana gelen, penisin vajinaya girişi ve hareketleri sırasında ortaya çıkan ağrılı cinsel ilişki olguları vajina veya vulvadaki (büyük ve küçük dudaklar) nedenlere bağlıdır. Buna yüzeyel disparoni denir.
Derin Disparoni:
Vajinanın girişinde değil, daha ileri kısımlarında ya da derin vajina ve karnın iç kısımlarında ortaya çıkan ağrı ise daha çok rahim ağzı, rahim, yumurtalık ve diğer karın içi organların detaylı incelemesini gerektirir. Bu tip duruma derin disparoni denir.
Tedavi:
Ağrılı cinsel ilişki sorunu olan bayan ağrılı bölgeyi detaylı bir şekilde hekimine anlatmalıdır. Eğer kist (Over Kisti ), iltihabi hastalık (Pelvik İnflamatuar Hastalık ), Endometriozis ve benzeri gibi organik ve fiziksel bir neden varsa, bu tedavi edildiğinde, zaten sorun da kendiliğinden çözülmüş olacaktır.
Cinsel ilişki sırasında vajina girişine ve penise Ph düzeyi : 5.5 yani asidik olan lubrikan yani kayganlaştırıcı jel sürülmesi ve kadının penisin girişini eliyle kontrol etmesi önerilebilir.
Çiftlere, vajinal genişlemeyi artırıp, vajinal ıslanmayı arttırmak amacıyla, ön sevişmeyi uzun tutmaları önerilebilir.
Derin disparoni durumlarında (Endometriozis , iltihap vb hastalık gibi), altta yatan hastalık tedavi edilmeye çalışılır. Eğer hastalık ve etkileri tamamen ortadan kaldırılamıyorsa, penis girişinin en az olacağı ilişki pozisyonları seçilmelidir. Kadının sırtüstü yatarken bacaklarını eşinin omzuna dayadığı pozisyonda penis girişi en fazla olduğundan tercih edilmemelidir. Kadın bacaklarını göğsünden uzaklaştırdığı ölçüde penis girişi azalır. Kadının sırtüstü yatar durumda bacaklarını düz olarak uzattığında penis girişi en az olur.
VULVAR VESTİBULİT SENDROMU (VESTİBULER ADENİT)
Zaman zaman perine bölgesinde ağrı nedeni olduğu düşünülen bir hastalıktır. Yani aslında bir yüzeyel disparonidir. Bu problemle ilgili olarak hastanın verdiği tipik hikaye, başlangıçta olmadığı halde sonradan ortaya çıkan aşırı derecede bir disparönidir. Hasta genellikle iyileşme olmaksızın değişik vajinal enfeksiyonlar nedeniyle aylardır tedavi edilmiştir. Sonunda tanı konulduğunda hiçbir enfeksiyon olmadığı gösterilmelidir. Hastalıklı alanın hassasiyetini anlamak için pamuk uçlu bir çubuk ile vulvo-vajinal halkaya dokunulur. Vajina girişinde arka kısımda kırmızı, hassas bir alan görülürse, vestibuler adenit ya da vulvar vestibulit tanısı konabilir.
Tedavi başlangıçta tıbbidir. % 1’lik hidrokortizon merhem günde 2 kez bölgesel olarak uygulanır. 2 hafta süreyle cinsel perhiz önerilir. Daha sonra lokal anestezik (uyuşturucu) merhem ilişki öncesi hassas bölgeye uygulanmalıdır. 2-3 aylık üstteki tedaviden sonra rahatlama olmazsa, adenozis alanı cerrahi olarak (lokal eksizyon) çıkarılır. Bazı vakalarda başka bir alanda hastalık tekrarlayabilir.
