1 yıl korunmasız ve düzenli ilişkiye rağmen gebe kalamayan çiftlere infertilite (kısırlık) tanısı konur. İnfertilite tedavisinde sıkça kullanılan yöntemlerden biri de aşılama tedavisidir (intrauterin inseminasyon).
İnfertilitenin %40 nedeni erkek kaynaklıdır, %40 nedeni ise kadın kaynaklıdır, çiftlerin %20’sinde ise kısırlığın nedeni bulunamaz. Erkek kaynaklı infertilitede veya açıklanamayan infertilite tedavisinde intrauterin inseminasyon (IUI) 1. basamak tedavidir.
Aşılama tedavisine adetin 2-5. günleri arasında başlanır. Yumurta geliştirici ilaçlar ile 1-2 adet yumurtanın büyümesi sağlanır. Bu ilaçlar tablet veya iğne şeklinde olabilir. Ultrasonla yumurta takibi yapılır ve yumurtalar belli bir olgunluğa geldiğinde ise çatlatma iğnesi yapılır. Çatlatma iğnesinden genelde 36 saat sonra da aşılama yapılır. Aşılamada amaç iyi kalitedeki spermleri döllenmenin gerçekleşeceği tüplere en yakın mesafeye yani rahimin içine bırakmaktır.
İyi kalitedeki spermlerin seçilebilmesi için de spermler bazı aşamalardan geçirilir. Aşılama tedavisinde sperm hazırlığı için pratikte uygulanan klasik 2 yöntem vardır.
1- Swim-up (yüzdürme yöntemi)
2- Gradient yöntemi
Her iki yöntemde de iyi kalitedeki spermleri seçebilmek için, spermler belli bir devirde santrifüje edilir (özel bir makinenin içinde dakikada 1000-2000 defa döndürülür). Ancak bu döndürme işlemi spermlerde DNA hasarına yol açabilmektedir. Yapılan çalışmalarda santrifüj sırasında ortaya çıkan serbest oksijen radikallerinin sperm DNA’sına hasar verdiği gösterilmiştir. Spermde DNA hasarı olmasının da gebelik şansını azalttığı bilinmektedir.
Bu mantıktan yola çıkarak aşılama tedavisinde sperm hazırlığı için mikroçip yöntemi gündeme gelmiştir. Mikroçipli aşılama tedavisinde, santrifüj yapılmadan iyi kalitedeki spermler seçilebilmektedir. Yani mikroçip yöntemi ile spermlerin DNA’sına hasar verilmemektedir ve ÇİP BEBEK başarı şansı daha yüksektir
Peki mikroçipli aşılama nedir? Kaliteli spermler nasıl seçilir? Başarı şansı daha mı yüksek?
Mikrocipler canlı, sağlıklı hücrelere fiziki zarar verebilecek teknikleri kullanmadan, morfolojik ve fizyolojik olarak daha iyi durumda ve DNA kırıklarının bulunma oranı çok daha az olan spermlerin diğer ölü, olgunlaşmamış ve düşük kaliteli sperm hücrelerinden ayıklanmasını sağlamak amacı ile tasarlanmıştır.
Aşıama yapılmadan önce spermlerle sperm sıvısını ayırmak için semen örneği santrifüj (yüksek hızda döndürme ile çöktürme) edilmektedir. Bu işlem sırasında spermlere zarar verilebileceğini belirten uzmanlar bu mikro akışkan çip sayesinde bu riskin en aza indirilmekte olduğunu belirtmektedir. Spermleri ayırmak için; sperm sıvısı bu çipin içinde bulunan ve genişliği yarım milimetreden küçük olan bir kanala enjekte edilmekte ve sağlıklı spermlerin çipte bulunan kanaldan çıkışa yüzerek, sağlıklı spermlerin ölü yada zarar görmüş spermlerden ayrılması sağlanmaktadır. Bu işlemden sonra sperm sıvısındaki sağlıklı sperm oranının yüzde 45´ten yüzde 98´e çıktığı saptanmıştır.
Böylece mikroçipli aşılamada sperm DNA’sına zarar vermeden en iyi kalitedeki spermler seçilebilmektedir.
Mikroçipli aşılamanın başarı şansının diğer yöntemlere göre daha yüksek olduğu yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. Sperm hazırlığı swim-up veya gradient yöntemi ile yapıldığında gebelik şansı %15-20 iken, mikroçip yönteminde (ÇİP BEBEK) gebelik şansı %30-40’a yükselmektedir.
Intrauterin inseminasyonda başarı şansı sperm hazırlama yöntemi dışında çiftin özelliklerine bağlı olarak da değişkenlik gösterir. Başarıyı etkileyen en önemli faktörlerden biri de sperm sayı ve kalitesidir. Bir çifte aşılama yapılabilmesi için sperm sayı ve kalitesinde ciddi bozukluk olmaması gerekir.
Aşılama tedavisinin başarısını artırmak için doğru hasta seçimi, hastaya uygun tedavi protokolünün belirlenmesi, uygun teknikle sperm hazırlığının yapılması ve doğru teknikle aşılamanın yapılması büyük önem taşımaktadır.
Mikroçipli aşılama fiyatları özel bir kit kullanıldığı için klasik aşılama fiyatlarından biraz daha yüksek olabilir. Ama yine de aralarında ciddi fiyat farkı bulunmamaktadır.
