Halk arasında kurdeşen olarak bilenen ürtiker vücudun herhangi bir yerinde görülebilen vücutta çok sayıda kaşıntılı, şiş ve kızarık döküntüyle karakterize kabarıklıklardır. Büyüklükleri çok değişkendir, 1-2 mm veya geniş alanları kaplayan kabarıklıklar şeklinde olabilir. Kabarıklıklar çoğunlukla kaşıntılıdır. Klinik tablo akşamları ve adet döneminde şiddetlenebilir. Nadiren de olsa üzerlerinde su toplamaları görülebilir. Lezyonlar genellikle iz bırakmadan 24 saat içinde kaybolur. Tabloya dudaklar ve göz kapaklarında şiddetli şişlikler eşlik edebilir.
Ürtiker akut ve kronik olarak ikiye ayrılır. Altı haftaya kadar devam eden ürtikere akut; 6 haftadan uzun sürenlere ise kronik ürtiker adı verilir.
Akut ürtikerde kusma, halsizlik, baş ağrısı, karın ağrısı, ishal, eklem ağrısı, baş dönmesi, bayılma gibi tüm vücudu etkileyen belirtiler de gözlenebilmektedir.
Akut ürtikerlerin % 50'sinde neden bulunamayabilir. İlaçlar, gıdalar, gıda katkı maddeleri, solunum yolu ile alınan alerjenler sorumlu olabilir. Reaksiyon dakikalar içinde gelişir.
İlaçlara karşı ortaya çıkan akut ürtikerde genellikle belirtiler ilaç alındıktan sonra 36 saat içinde görülür. En sık rastlanan ilaç antibiyotiklerdir (özellikle penisilin, sefalosporin, tetrasiklin, ve sulfonamidler). Bununla birlikte asetil salisilik asit, non-steroid antiinflamatuar ilaçlar, radiokontrast maddeler, lokal ve sistemik anestezikler de akut ürtikere neden olabilmektedir. İlaçla önceden karşılaşma, ailevi yatkınlık, aralıklı ve birden fazla ilaç ile tedavi akut ürtiker riskini arttıran faktörler arasındadır. Bazı viral ve bakteriyel enfeksiyonların ardından non-alerjik ürtiker gelişebilir.
Ürtiker belirtilerinin 6 haftadan fazla devam ettiği durumlara kronik ürtiker adı verilir. Kronik ürtikere neden olan faktör nadiren saptanmakla birlikte, tetikleyici ajanlar araştırılır.
Kronik ürtikerde potansiyel tetikleyici olarak; ilaçlar, besinler ve besin katkı maddeleri, enfeksiyon ve enfestasyonlar (parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar), solunum ile alınan alerjenler, kimyasal alerjenler.
Bazı otoimmun hastalıklar, menstrüel siklus(adet dönemi) ve gebelik,
psikolojik nedenler etken olarak sayılabilir.
Ürtiker tanısı klinik görünüm olarak lezyonların görülmesi ve hastadan alınan öykü ile konulur. Döküntülerin süresi, sistemik şikayetlerin varlığı ve olası etyolojik faktörler araştırılır. Fiziksel uyarılar, basınç, sıcak, soğuk, su, güneş ışınları ile tetkiklenen ürtiker atakları olabilir. Hepsinin saptanması için özel testler mevcuttur ancak risk taşıdığından mutlaka tam donanımlı bir hastanede yapılmalıdırlar.
Ürtikerde en önemli olan ürtikeri kötüleştiren etkenlerden sakınmaktır. Antihistaminikler; Kaşıntı ve kabarıklığı birçok hastada düzelten, tedavide öncelikle kullanılan ilaçlardır. Hastalığın rahatsızlık verici bulgularının oluşmasını engelleyerek etki ettikleri için bu ilaçları günlük olarak düzenli kullanmak (kabarıklık olsa da olmasa da) başarılı bir tedavi için çok önemlidir. Hastalığın süresi kişiden kişiye değişebildiği için bazı durumlarda uzun süreli ilaç kullanımını gerekebilir. Dirençli ve özel durumlarda bağışıklık sistemini etkileyen (steroidler ve siklosporin gibi) ilaçlar ya da enjeksiyon yoluyla uygulanan ilaçlar (omalizumab) kullanılabilmektedir.
