Türkiye’de Aile Yapısının Çift Terapisine Etkileri

Türkiye’de Aile Yapısının Tarihsel Gelişimi

Osmanlı Dönemi ve Geleneksel Aile:
- Aile, ekonomik ve sosyal bir birim olarak geniş aile modeli üzerine kuruluydu.
- Dede, nine, amcalar ve halalar aile içi karar mekanizmalarının parçasıydı.
- Erkek otoritesi belirgindi; baba hem ekonomik hem de sosyal açıdan en güçlü figür olarak kabul edilirdi.

Cumhuriyet Dönemi ve Modernleşme:
- Kadınların eğitime ve iş hayatına katılımı arttı.
- Kentleşme ile birlikte çekirdek aile yapısı yaygınlaştı.
- Eşler arası ilişkilerde ortaklık ve iş birliği talepleri ön plana çıkmaya başladı.

Günümüz Aile Yapısı:
Türkiye’de günümüzde hem geleneksel hem de modern özellikleri içeren melez aile yapısı gözlemlenmektedir. Büyük şehirlerde çekirdek aileler baskınken, kırsal bölgelerde geniş aile bağları halen güçlüdür.

Türkiye’de Aile Yapısının Özellikleri

1. Toplumsal Cinsiyet Rolleri: Erkek ekonomik sağlayıcı, kadın bakım verici rolünde görülür. Modernleşme ile bu roller esnekleşmeye başlamıştır.

2. Nesiller Arası Bağlar: Aile üyeleri arasında güçlü bağlar vardır. Kayınvalide, kayınpeder ve akrabaların çift ilişkilerine müdahalesi yaygındır.

3. Kolektivist Kültür: Bireysel tercihlerden çok aile onuru ve toplumsal beklentiler ön plandadır. Çiftlerin kararları geniş ailenin onayıyla uyumlu olmak zorunda kalabilir.

Aile Yapısının Çift Terapisine Etkileri

1. Roller ve Beklentiler:
- Geleneksel ailelerde roller keskindir, bu nedenle otorite çatışmaları sık görülür.
- Modern ailelerde rollerin esnekliği, zaman zaman belirsizlik ve rol karmaşası yaratır.

2. Nesiller Arası Müdahale:
- Türkiye’de çiftlerin en sık dile getirdiği sorunlardan biri, ebeveynlerin ve akrabaların ilişkilerine müdahale etmesidir.
- Terapide sınırların güçlendirilmesi bu nedenle kritik bir hedeftir.

3. Toplumsal Cinsiyet Çatışmaları:
- Kadının iş hayatına katılması, ev işleri ve çocuk bakımında adil paylaşım taleplerini artırmıştır.
- Erkeklerin geleneksel rollerini sürdürme eğilimi ile kadınların eşitlik beklentisi arasındaki gerilim, çift terapilerinde yaygın bir temadır.

4. İletişim Kalıpları:
- Geleneksel ailelerde duygular açıkça ifade edilmez, sorunlar bastırılır.
- Modern ailelerde iletişim daha açık olsa da yoğun iş temposu ve dijitalleşme, iletişim sorunlarını farklı biçimlerde artırabilmektedir.

Terapötik Yaklaşımlar

Sistemik Aile Terapisi: Türkiye’deki çiftler için uygun bir yaklaşımdır çünkü aile sisteminin yalnızca eşlerden değil, akrabalardan da etkilendiğini göz önünde bulundurur.

Bilişsel Davranışçı Çift Terapisi (BDÇT): Toplumsal cinsiyet temelli çatışmaların çözümünde sık kullanılır. Çiftlerin işlevsiz inançlarını ve katı rol beklentilerini sorgulamalarını sağlar.

Duygu Odaklı Terapi (EFT): Özellikle duygusal yakınlık sorunları yaşayan çiftlerde etkili bir yöntemdir. Geleneksel olarak bastırılan duyguların güvenli ortamda ifade edilmesine yardımcı olur.

Kültürel Duyarlılık: Türkiye’de çift terapistlerinin kültürel değerleri dikkate alması gerekir. Dini inançlar, aile onuru ve toplumsal baskılar, çiftlerin kararlarını doğrudan şekillendirmektedir.

Tartışma

Türkiye’de aile yapısı, çift terapisine başvuran bireylerin sorunlarının doğasını belirlemektedir. Geleneksel aile yapısında daha çok otorite ve nesiller arası sınır sorunları görülürken, modern ailelerde eşitlik ve bireysel özgürlük temelli çatışmalar öne çıkmaktadır.

Çift terapisi sürecinde terapistin yalnızca bireyler arası ilişkiyi değil, aynı zamanda kültürel bağlamı ve aile sistemini de dikkate alması gerekir. Bu, terapinin etkisini artırır ve sürdürülebilir çözümler sağlar.

Sonuç

Türkiye’de aile yapısının dönüşümü, çiftlerin yaşadığı sorunların niteliğini ve terapötik ihtiyaçlarını çeşitlendirmiştir. Terapistlerin, aile içi roller, toplumsal cinsiyet beklentileri ve nesiller arası ilişkiler gibi kültürel faktörleri göz önünde bulundurması, çift terapilerinin başarısını artırmaktadır. Geleneksel değerlerle modern beklentiler arasındaki denge, Türkiye’de çift terapisinin en önemli zorluklarından biri olarak varlığını sürdürmektedir.

Kaynakça

Baumrind, D. (1991). Effective parenting during the early adolescent transition. Family Transitions, 60(2), 46–65.

Olson, D. H., & Gorall, D. M. (2006). FACES IV and the Circumplex Model. Family Journal, 14(2), 95–109.

Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Family, self, and human development across cultures: Theory and applications. Psychology Press.

Minuchin, S. (1974). Families and family therapy. Harvard University Press.

Walsh, F. (2012). Normal family processes: Growing diversity and complexity. Guilford Press.