İlk çıkık sonrasında omuzun sabitliğini sağlayan dokuların bir kısmının iyileşememesi yeniden çıkığa neden olur. Bunlardan en sık görüleni labrum denen kıkırdak desteğin kemiğe yapışma yerinden ayrılması, omuz kapsülündeki gevşeme ve kol(humerus) kemiğinin küresel yapıdaki baş kısmındaki defektlerde sorumlu tutulmaktadır. Bu problemlerin onarıldığı cerrahi müdahaleler sonrası bile yeniden çıkıklar görülebilmektedir.
Tekrarlayan omuz çıkıkları eklemde bozulma ve kireçlenmelere neden olabilirken omuz çevresi kas ve tendonlarda kalıcı hasarlar oluşturabilir. Bu nedenlerle tekrarlayan omuz çıkıklarında cerrahi tedavi önerilir.
Omuzunuz ilk çıktığında derhal doktora başvurun. Çıkığın yerleştirilmesi kolayca başarılamazsa fazla zorlamadan genel anesteziyle yapılmalıdır. Çıkık yerine yerleştirildikten sonra omuz 3-4 hafta gevşek bir tesbit yapılmalıdır. Bu tesbit iyileşebilecek dokuların iyileşmesine olanak verir. Tesbit sonrası omuz adelelerinin kuvvetlendirilmesi de önemlidir. Bütün bunlara rağmen omuzunuz yeniden çıkabilir.
Tekrarlayıcı çıkık tipleri :
1- Travmatik çıkıklar
İlk çıkığın önemli bir travma ( düşme,çarpma,trafik kazası vs.) ile olduğu, tek yöne (öne veya arkaya) çıkıklarda, kürek kemiğinde eklem yapısına katılan labrum dediğimiz, kol kemiğine bariyer görevi yapan yapı zedelenir ve kürek kemiğine yapıştığı yerden ayrılır ve bariyer yapısı zedelendiği için(Bankart lezyonu) omuzun tekrar çıkma olasılığı artar ve tekrarlayıcı çıkıklarda sadece cerrahi tedavinin etkili olduğu çıkık tipidir
Tekrarlayıcı omuz çıkıklarının % 90 ı klasik travmatik çıkıklardır. İlerleyen vakalarda çıkıklar çok kolay olabilmekte ve hastalar genellikle omzunu kendileri yerleştirmeye başlamaktadırlar. Tek tedavi seçeneği cerrahi dir.
2. Atravmatik çıkıklar:
İlk çıkığın önemli bir travma olmadan, günlük aktivasyon sırasında fazla zorlama ile oluşan (kolu çevirmek, fırlatma, ters bir hareket yapmak gibi), hem arkaya hem öne çıkan, genellikle her iki omuzda görülen, tedavisinde önceliğin fizik tedavi olduğu ve operasyonunda da kapsül operasyonlarının yapıldığı çıkık tipidir.
Bu hastalarda omuz çok kolay çıkmakta ve yerine girmektedir. İyi ve deneyimli ellerde yapılan fizik tedavi ile % 80 tedavi olmaktaır. Fizik tedaviye cevap vermeyenler ise cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilmektedir.
3- İstemli çıkıklar:
Hastalar omuzlarını istemli olarak öne ve arkaya çıkarıp yerine yerleştirirler. Bu hastaların öncelikle istemli çıkık yapmaktan vazgeçmeleri gerekir. Bunun için bazen psikolojik tedavi gerekebilir. İstemli çıkık yapmaktan tamamen vazgeçen hastalarda atravmatik çıkıktaki gibi tedaviye devam edilir. Fizik tedaviye rağmen belirli hareketlerde çıkık oluşuyorsa cerrahi tedavi denenebilir fakat cerrahi tedavi başarısı oldukça düşüktür.
Cerrahi Tedavi :
Bir cerrahiden beklenen özellikler şunlardır;
1. Düşük nüks oranı
2. Düşük komplikasyon oranı
3. Düşük yeniden operasyon oranı
4. İleride eklemde kireçlenme olasılığı düşük olmalı
5. Omuz ekleminde hareket kısıtlılığı yapmamalı
6. Vakaların büyük çoğunluğuna uygulanabilir olmalı
Genelde artroskobik % 80, açık operasyonlar ile % 85 ler civarında başarı sağlamaktadırlar. Artroskopik cerrahi teknik olarak oldukça zor ve özel bir eğitim gerektiren bir tekniktir. Başarı oranı iyi ellerde %90 dır.
ARTROSKOPİK CERRAHİ
Avantajları :
Ek patolojiler tedavi edilebilir.
Ameliyat sonrası daha azdır
Rehabilitasyonu daha kolaydır
Eklem hareketlerinde kısıtlanma riski az
Ciltte daha az iz bırakır
Cerrahi süresi kısadır
Dezavantajları :
Kemik eksikliğine bağlı tekrarlayan çıkıklar tedavi edilemez
Cerrahi tekniğin mükemmelleşmesi zaman alır
Yeterli destek dokusu yoktur
Nüks riski çok küçük oranda da olsa daha yüksektir.
Omuz çıkıklarının değişik tiplerinde değişik artroskopik cerrahi yöntemleri vardır.
1. Artroskobik bankart tamiri; Labrum denilen omuz yuvasının ön kısmında bulunan kıkırdak destek tekrarlayıcı omuz çıkıklarının en önemli nedenlerinden biridir. Arkada 1 önde 2 küçük bir delik aracılığıyla yapılan bu cerrahide labrum orjinal yerine dikilir. Bu kıkırdak parçayı kemiğe tesbiti için ucunda ip bulunan 3-5 mm lik bir vida kemiğe yerleştirilir ve labrum da ip kullanılarak kemiğe dikilir.
2. Eklem kapsülünün daraltılması; Labrumun yırtık olmadığı, labrumun tamamen dejenere olduğu tekrarlayıcı omuz çıkıklarında veya labrum tamirine ek olarak yapılır. Amaç tekrarlayıcı çıkıklarla bollaşmış eklemi kapsülünün daraltılmasıdır. Daraltma için bol kapsülün alt bölümünden başlanarak yukarı doğru dikişlerle bolluk sıkılaştırılır.
3. Dağlama :Bollaşmış eklem kapsülünün artroskopik olarak eklem içinden radyofrekans akımı kullanılarak ısıtılması ve sonrasında kapsülün büzüşmesi ile özetlenebilecek tedavi yöntemidir. Tek başına uygulanabileceği gibi bankart tamirine ek olarak da yapılabilir.Komplikasyonları nedeni ile kullanımı azdır.
Ameliyat sonrası dönemde kol 4 hafta askıda kalır. Askıda kaldığı sürece günde 3 kez verilen omuz sallama ekzersizleri yapılır. Hasta 5. günden itibaren banyo yapabilir. Kolun askıda kaldığı süre içinde askı çıkarılarak omuz sabit kalmak üzere yemek yenilinebilir, bilgisayar kullanılabilir ve yazı yazılabilir.
4 - 6 haftalar arası pasif ve kısıtlı aktif hareketlere izin verilir. 6-10. haftalar arasında aktif hareketler ve çeşitliliği arttırılır. Bu süreçte hastalar günlük işlerinin büyük kısmını yapabilir, kolun omuz seviyesinin üzerine yana açılması dışındaki hareketlere izin verilir. 10 ve 12. Haftalar arasında omuz hareketlerinden fırlatma hareketi dışındaki hareketlere izin verilir. 12-16. haftalarda tüm hareketlere izin verilmeye başlanır. 16. haftada spora izin verilir. Kolun başüstü pozisyonunda yoğun kullanıldığı sporlara (Tenis, basketbol, voleybol, )6. ay sonrasında izin verilir.
Ameliyat sonrası uygulanan fizik tedavi ve rehabilitasyon en az cerrahi kadar önemlidir.
