BİR SOMATİZASYON DAVRANIŞI OLARAK KONVERSİYON BOZUKLUĞU

Somatizasyon

Somatizasyon (bedenselleştirme), yani duygusal çatışmaların bedene yansıtılarak bedensel belirtiler oluşturması, hekimlikte aşağı yukarı yüz yıldır üzerinde durulan bir konudur

Somatizasyon, patolojik bulguların bulunmadığı bedensel rahatsızlık duygusunu ve belirtileri yaşayarak iletme ve bunları fiziksel bir hastalığa bağlayarak tıpdan yardım bekleme eğilimidir. Bu tanımlamaya göre somatizasyon eğilimi psikososyal strese yanıt olarak ortaya çıkar, ancak yorumu gözlemcinin çıkarmasına dayanır., çünkü bedenselleştiren kişiler duydukları rahatsızlıkla bunun gerçek nedeni arasındaki ilişkiyi genellikle farketmez, psiko-sosyal streslere ruhsal değil de bedensel yolla bir tepki verdiklerini çoğu kez kesinlikle reddeder, belirtilerini organik bir hastalığın kanıtı olarak görüp, medikal bir tedavi gereksiniminde olduklarına inanırlar.

Somatizasyon ve toplumsal-kültürel etkenler

Değişik yörelerde yapılmış çeşitli araştırmalar alt sosyoekonomik ve eğitim düzeylerindeki toplum gruplarında ruhsal sıkıntılara beden yoluyla anlatım verme eğiliminin daha yüksek olduğunu göstermiştir. Alt düzeydeki sosyoekonomik, kültür ve eğitim gruplarındaki kişiler stresli yaşam koşullarıyla baş edebilmek, karmaşık duygusal yaşantıların yarattığı sorunları düşünsel olarak çözümleyip üstesinden gelebilmek için gerekli maddesel ve entellektüel olanaklarla yeterince donatılmamışlardır.

Duygusal zorlanma yaşayan bir kişinin, dikkatini bu sıkıntısına eşlik eden bedensel belirtilere mi, yoksa ruhsal süreçlere mi yönelteceği de yine benzer biçimde içinde yaşadığı kültürde ve aile sisteminde çoğunlukla kullanılan etkileşim biçimine uygun olacaktır.

Somatizasyon bozukluğunun belirtileri:

Bu kişiler delikanlılık veya genç kızlık çağından beri sık hastalanan kişilerdir.

Ses kısılması, sağırlık, körlük, yutma güçlüğü, felçler, karın ağrısı, bulantı, kusma nöbetleri, öğürme ve geğirmeler, karın şişmesi gibi gasrointestinal belirtiler adet bozuklukları, düzensizlikleri, aşırı kanama, gebelik sırasında aşırı kusmalar ve bu nedenle hastaneye yatmalar sık görülür.

Cinsel isteksizlik, soğukluk ya da cinsel ilişki sırasında ağrı olabilir.

Bedenin değişik bölgelerinde, kollarda, bacaklarda ağrı, nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı, baş dönmesi görülür.

Konversiyon bozukluğu

Konversiyon bozukluğu tanısını koymak için en kullanışlı fenomenolojik özellikler somatizasyona ait bir öykü, tetikleyici stresör bir faktör, bir semptom modeli ve fizyolojik olmayan bulgulardır.

Konversiyon belirtileri bilinçsiz bir süreç olmasına karşın, belirti seçimi sembolik bir önem taşır. Belirtiler stres altında ortaya çıkarlar ve sıklıkla sekonder kazanç sağlarlar. Somatizasyon hastaları karşımıza sıklıkla konversiyon belirtileriyle gelirler.

Konversiyon bozukluğunun belirtileri:

Motor belirtiler:

Ayakta duramama, yürüyememe, kasılmalar, ayaklarda, kollarda güç azalması, felçler, tikler,dil tutulması, ses çıkaramama. Organik bir neden olmadığı için nörolojik muayene normaldir.

Duyu belirtileri:

Ağrılar, aşırı duyarlık, duyu azalması, duyu yitimi, histerik sağırlık,körlük, koku alamama. Bu fizik belirtilerin organik bir nedeni olmadığından muayenede birşey saptanamaz.

Nörovejetatif belirtiler:

Boğazda düğümlenme hissi, kusmalar, öksürük, hıçkırık, hava yutma, öğürmeler, geğirme.

Tedavi:

Belirtilerin tedavisi: Bunaltı giderici ilaçlar, telkin yöntemi, psikoterapi etkin yöntemlerdir.

Oluş nedenine yönelik tedavi: Burada da psikoterapi gerekmektedir.

Gidiş ve sonlanış:

Uygun çevresel koşullarda, telkin yöntemleriyle belirtilerde düzelme olur.

Dr. Aytül Gürbüz Tükel

Psikiyatri Uzmanı