Retina, Latince “net” yani ağ anlamına gelen “rete” kelimesinden köken almaktadır. Retina gözün en içteki, ışığa duyarlı doku tabakasıdır. Gözün optiği, görüş alanımızın görüntüsünü iki boyutlu olarak retina üzerine odaklar. Bu görüntü retina içinde işlenir ve sinir uyarıları ile optik sinir boyunca görsel kortekse gönderilir. Görsel kortekste iki gözden gelen bilgi birleştirilir ve üç boyutlu görme gerçekleşir. Işık göze geldiğinde irisin ortasındaki pupil açıklığından, lensten ve vitreus boşluğundan geçerek retinaya ulaşır, retinaya odaklanan görüntü bilgisi elektrokimyasal bilgiye dönüştürülerek beyne iletilir.
Retina, sinapslarla birbirine bağlanan birkaç nöron katmanından oluşur. Retina yoğun pigment içeren ve koroid tabakası ile temasta olan pigment epiteli hücrelerinin üzerinde uzanır. Retinadaki birincil ışığa duyarlı hücreler, iki tip olan fotoreseptör hücrelerdir: çubuklar ve koniler. Retinaya düşen görüntü bilgisi fotoreseptörler tarafından alınır işlenir ve retinadaki diğer nöral hücrelerin yardımı ile retina sinir liflerine iletilir. Retina sinir liflerine gelen görme bilgisi sinir liflerinin oluşturduğu optik sinir kanalıyla beyine iletilir. Fotoreseptörlerden Çubuklar esas olarak ışığa daha hassas olup loş ışıkta çalışır ve tek renkli görüş sağlar. Koni fotoreseptörleri iyi aydınlatılmış koşullarda çalışır ve okuma gibi görevler için kullanılan yüksek keskinlikte görmeden ve renk algısından sorumludur.
Retinaya çarpan ışık, bir dizi kimyasal ve elektriksel olayı başlatır. Tetiklenen sinir uyarıları optik sinir lifleri aracılığıyla beynin çeşitli görsel merkezlerine gönderilir. Çubuklardan ve konilerden gelen nöral sinyaller, diğer nöronlar tarafından işlenir. İşlenen bilgi gangliyon hücrelerinde aksiyon potansiyellerine dönüşür ve optik siniri oluşturan retina ganglion hücre aksonları ile iletilir
Retina, merkezi sinir sisteminin (MSS) bir parçası olarak kabul edilir ve aslında beyin dokusu olup direkt olarak görüntülenebilen tek parçasıdır. Beynin kan-beyin bariyeri yoluyla damar sisteminden izole edilmesi gibi, retina da benzer şekilde kan-retina bariyeri tarafından korunur.
Retinada görüntü oluşturulurken öncelikle fotoreseptörlerde ışık algılama gerçekleşir; daha sonra bipolar hücrelere iletilir, sonra da ışığa duyarlı gangliyon hücreleri ve en son optik sinir boyunca iletim gerçekleşir. Her sinaptik aşamada ayrıca yatay ve amakrin hücreler arasında bağlantı vardır.
Tüm retina yaklaşık 7 milyon koni ve 130 milyon çubuk içerir. Retinanın bir parçası olan optik disk optik sinir liflerinin gözden ayrıldığı papilla denen yerde bulunur. Optik sinir başı fotoreseptörlerden yoksun olduğu için görme alanımızda "kör nokta" olarak adlandırılan görülemeyen alandan sorumludur
130 milyondan fazla retinal reseptör olmasına rağmen, optik sinirde sadece yaklaşık 1,2 milyon sinir lifi (akson) vardır. Bu durum retina içinde büyük miktarda ön işleme yapıldığını gösterir. Fovea en doğru bilgiyi üretir. Fovea, görme alanının yaklaşık %0.01'ini (2°'den az görme açısı) işgal etmesine rağmen, optik sinirdeki aksonların yaklaşık %10'u foveaya ayrılmıştır. Beynin görme merkezinde bilginin de önemli bir kısmı makuladan gelen bilginin işlenmesine ayrılmıştır.
Görüldüğü gibi çok kompleks mekanizmalarla dış dünyanın görüntüsünü ilk alarak fotokimyasal tepkimeler ile işleyen retina tabakası gözümüzün en değerli bölgesi iken retina tabakasının da en değerli bölgesi makula bölgesidir.
Retina hastalıklarından makulayı etkileyenler merkezi görüşün bozulmasına yol açarlar. Makulanın sağlıklı kaldığı ancak çevresindeki retinanın bozulduğu hastalıklarda çevresel görme alanı bozulur. Makula dahil tüm retinanın etkilendiği hastalıklarda görüşümüzün tamamında bozulma meydana gelir.
Retina Hastalıkları damarsal retina hastalıkları, dejeneratif retina hastalıkları, retina tümörleri veya retinanın etkilendiği göziçi tümörler, enfeksiyöz retina hastalıkları, immünolojik retina hastalıkları, retina yırtık ve dekolmanları ve genetik kökenli retina hastalıkları gibi sınıflandırılabilecek birçok hastalık içerir. Prof. Dr. Ümit İNAN
