Prostat Nedir?
Yunanca (prostates) koruyucu anlamına gelen ‘prostat‘, boşaltım sisteminin sonunda, mesane ve dış idrar kanalı arasında bulunan kestaneye benzeyen bir organdır. Prostat bir hastalık değil, tüm erkeklerde bulunan bir organdır.
Prostat, sadece erkeklerde bulunan bir salgı bezi ve sex organıdır. Kadınlarda prostat ve prostat işlevi gören başka bir organ yoktur.
Prostat; idrar kesesi ile dış idrar yolu arasında yerleşen, ceviz büyüklüğünde, 18 – 20 gr. ağırlığında, yardımcı bir sex organıdır. Temel işlevi, meninin sıvı kısmının oluşturulmasına yardımcı olması ve erkeklerin enfeksiyon kapmasını önleyici olmasıdır. Prostat, yaş ilerledikçe büyüyen bir organdır. Yaklaşık olarak 25 – 30 yaşından sonra büyümeye başlar, prostat hastalıkları bulguları 50 yaş civarında ortaya çıkmaya başlar.
Prostata bağlı hastalıklar kendini nasıl belli eder?
Prostattaki iltihap, yaşlılığa bağlı olarak büyüme veya kansere bağlı olarak çıkan şikayetler aynıdır. Genelde bunlar; sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, idrarı tam yapamama hissi, idrar yapamama gibi şikayetlerdir.
Prostatta iltihap, büyüme ve kanser olmak üzere üç türlü sorun olabilir. Yukarıda bahsedilen şikayetlere bağlı olarak bu sorunların saptanmasında yapılması gerekli olan bazı tetkik ve muayeneler vardır. Öncelikle hastaların makattan prostat muayenesi istenir. Bu muayene parmak yardımı ile makattan yapılan bir muayenedir ve prostattaki büyümenin özellikleri tespit edilir. Ardından tam idrar tahlili ve PSA (Prostat Spesifik Antijen) adı verilen kan tahlili istenir. PSA kan tahlili kanser şüphesi için önemli bir ön testtir.
Ultrasonografi yöntemi ile prostatın büyüklüğü, mesanenin kalınlığı, varsa böbreklerdeki tıkanıklıklar tesbit edilir. İşeme sonrasında mesanede idrar kalıp kalmadığına bakılır. Hastaların işeme hızı, bilgisayarlı ölçüm sistemi ile (üroflowmetri) ölçülerek prostata bağlı tıkanıklık konusunda bilgi alınır.
Ancak tüm bu yöntemler bize hastalığın tipi konusunda bilgi vermezler. Prostata bağlı tıkanıklık ve prostat muayenesi için gelen hastalarda muayenede bir özellik bulunmaz ve PSA değerleri de normal değerlerde çıkarsa bu hastada normal prostat büyümesi vardır denilebilir. Ancak bu hasta elli yaşından küçükse daha detaylı tetkiklerin yapılması istenebilir.
Muayenesinde, PSA değerinde veya her ikisinde birden sorun olan hastalarda hangi tip büyümenin olduğunu anlayabilmek için, prostattan özel aletlerle biyopsi alınarak patolojik olarak incelenmesi gerekir.
BİLMENİZ GEREKEN TERİMLER
. Prostat - Spermi taşıyan prostatik sıvıyı salgılayan, ceviz büyüklüğünde bez
. Selim Prostat Hiperplazisi (BPH) - Prostatın kanser olmayan ve idrar akışını kısıtlayan bir biçimde büyümesi
. İnkontinans - İdrarı kontrol edememe ya da tutamama
. İmpotans - Ereksiyon (sertleşme) sağlayamama ya da ereksiyon halini sürdürememe
. Retrograd Ejakülasyon - Spermin idrar yolunda vücut dışına doğru değil de mesaneye (idrar kesesine) doğru gitmesi
. Kateter - Penisin içine yerleştirilip, idrarı mesaneden boşaltmak için kullanılan ince ve esnek hortum
. Sistoskop - Doktorun mesaneyi ve prostatı muayene etmesine olanak tanıyan bir alet
TANI
BPH semptomlarını önce kendiniz fark edebilirsiniz ya da doktorunuz rutin bir muayene sırasında prostatınızın büyümüş olduğunu bulabilir. BPH'ten şüphelenildiğinde bir üroloğa, yani idrar yolu ve erkek üreme sistemlerinde uzman bir doktora gitmeniz önerilebilir. Yapılacak birkaç test, doktorun sorunu tanılamasına ve en iyi tedavi yöntemini kararlaştırmasına yardım eder. Testler hastadan hastaya değişebilmekle birlikte, en yaygın olanları aşağıda verilmiştir.
Dijital Rektal Muayene (DRE)
Genellikle ilk yapılan muayene budur. Doktor, eldivenli parmağını rektuma sokar ve prostatın rektum komşuluğundaki kısmını yoklar. Bu muayene, prostat bezinin büyüklüğü ve durumu hakkında doktora genel bir fikir verir.
Prostat Spesifik Antijen (PSA) Kan Testi
İdrar semptomlarının nedeni olarak kanseri dışlamak için doktorunuz PSA kan testi yapılmasını önerebilir. PSA, prostat hücreleri tarafından üretilen bir protein olup, prostat kanseri olan erkeklerde çoğu kez yüksek düzeylerde görülür. ABD Gıda ve İlaç İdaresi, 50 yaş ve üstündeki erkeklerde prostat kanserinin keşfedilmesinde ve prostat kanseri tedavisinden sonra denetlenmesinde yardımcı olmak üzere PSA testini dijital rektal muayene ile birlikte kullanılmak üzere onaylamışıtır.
Rektal Ultrason
Eğer doktorunuz prostat kanserinden şüphelenirse, rektal ultrason testi yapılmasını önerebilir. Bu prosedürde, prostata doğru ses dalgaları gönderen bir prob rektuma sokulur. Ses dalgalarının yankı düzenleri, ekranda prostat bezinin görüntüsünü oluşturur.
İdrar Akım Çalışması
Bazen doktor, idrarın ne hızla aktığını ölçmek için hastanın özel bir cihaza idrar yapmasını isteyebilir. Akımda azalma görülmesi, çoğu kez BPH bulunduğuna işaret eder.
İntravenöz Piyelografi (İVP)
İVP, idrar yolunun röntgenidir. Bu testte bir toplardamara boyarmadde enjekte edilir ve röntgen çekilir. Boyarmadde, idrarın röntgende görüntülenmesine olanak sağlar ve idrar yolunda engel ya da tıkanma varsa gösterir.
Sistoskopi
Bu muayenede doktor, penisteki idrar yolu ağzından küçük bir hortum sokar. Bu test doktora bezin büyüklüğünü ve engelin yeri ve derecesini tespit etme olanağını tanır.
