Priapizm: Acil Müdahale Gerektiren Uzun Süreli Ereksiyon

Priapizm Nedir?

Priapizm, herhangi bir cinsel istek veya uyarı olmaksızın penisin 4 saatten uzun süre ağrılı ve sert bir şekilde ereksiyon halinde kalmasıdır. Normal ereksiyon cinsel uyarı ile başlar ve uyarı sona erdiğinde biter. Priapizmde ise penis kendiliğinden gerilemeyen, ağrılı ve uzun süreli bir ereksiyon halindedir.

Bu durum, ürolojinin en acil durumlarından biridir. Çünkü penis dokusunda kan dolaşımı bozulduğunda hücreler oksijensiz kalır ve ölmeye başlar. 6 saati aşan priapizmlerde kalıcı doku hasarı ve ömür boyu sürecek erektil disfonksiyon riski çok yüksektir.

Her yaştan erkekte görülebilir ancak özellikle 5-10 yaş ve 20-50 yaş aralıklarında daha sıktır. Nadir görülen bir durumdur, yılda her 10.000 erkekte 1-5 vakaya rastlanır. Ancak orak hücre anemisi gibi kan hastalığı olanlarda risk çok daha yüksektir.

Priapizm Çeşitleri

1. İskemik Priapizm (Düşük Akımlı)

En sık görülen ve en tehlikeli türdür (%95).

Kanın penis içindeki ereksiyon odalarında (corpora cavernosa) hapsolması ve dışarı çıkamaması sonucu oluşur. Penis içinde biriken kan oksijensiz (kirli) olduğu için dokular zarar görür.

Özellikleri:

• Şiddetli, dayanılmaz ağrı
• Penis gövdesi taş gibi sert
• Penis başı (glans) yumuşak kalır
• Zaman geçtikçe ağrı artar
• Acil tedavi şarttır

2. Non-İskemik Priapizm (Yüksek Akımlı)

Daha nadir görülür (%5). Penis veya perine bölgesine travma sonrası atardamarda oluşan hasar nedeniyle penise kontrolsüz kan akışı olur.

Özellikleri:

• Genellikle ağrısızdır
• Penis yarı sert durumdadır
• Acil bir durum değildir
• Kendiliğinden düzelebilir

3. Tekrarlayan (Stuttering) Priapizm

İskemik priapizmin bir alt tipidir. Kısa süreli priapizm atakları (30 dakika - 3 saat) tekrar tekrar görülür. Orak hücre anemili hastalarda sıktır.

Priapizmin Nedenleri

Kan Hastalıkları

Orak Hücre Anemisi: En önemli nedendir. Orak hücre anemili erkeklerin %42'sinde priapizm görülür. Anormal şekilli kırmızı kan hücreleri penis damarlarını tıkar.

• Lösemi
• Talasemi
• Multipl miyelom

İlaçlar

Erektil Disfonksiyon Tedavisinde Kullanılan İlaçlar:

• Penis içi enjeksiyonlar (intrakavernal enjeksiyon) - Priapizm vakalarının %20-25'i
• Aşırı Viagra, Cialis gibi PDE5 inhibitörü kullanımı

Diğer İlaçlar:

• Antidepresanlar (trazodone)
• Antipsikotikler
• Kan inceltici ilaçlar
• Kokain ve uyuşturucu maddeler

Travma

• Penis yaralanması
• Perine bölgesine darbe (bisiklet, ata binme kazaları)
• Pelvis travması

Diğer Nedenler

• Spinal kord yaralanmaları
• Nörolojik hastalıklar
• Penis kanseri (nadir)
• İdiopatik (neden bulunamayan) - %40

Belirtileri Nelerdir?

Ana Belirti: Cinsel uyarı olmaksızın 4 saatten uzun süren ereksiyon

İskemik Priapizmde:

• Şiddetli, dalgalar halinde gelen ağrı
• Penis gövdesi taş gibi sert
• Penis başı yumuşak
• Süre uzadıkça artan ağrı
• İdrar yapmada zorluk
• Uyurken başlayan ereksiyon (gece penis ağrısı ile uyanma)

Non-İskemik Priapizmde:

• Ağrı yok veya çok hafif
• Penis yarı sert
• Penis başı da sert olabilir

ÖNEMLİ: Mastürbasyon yapmak veya cinsel ilişkiye girmek priapizmi geçirmez! Tam tersine durumu daha da kötüleştirebilir.

Tanı Nasıl Konur?

Fizik Muayene

Doktor penisin sertlik derecesini, ağrı durumunu ve ne kadar süredir devam ettiğini değerlendirir.

Kan Gazı Testi

Penisten iğne ile kan alınır ve oksijen seviyesi ölçülür:

• Düşük oksijen: İskemik priapizm (acil!)
• Normal oksijen: Non-iskemik priapizm

Doppler Ultrason

Penis damarlarındaki kan akışı değerlendirilir. İskemik priapizmde kan akışı yok veya çok az görülür.

Kan Testleri

Kan sayımı, orak hücre testi, toksikoloji taraması (uyuşturucu) yapılabilir.

Tedavi Seçenekleri

ALTINELMAS İLKE: Priapizm 4 saati geçerse MUTLAKA acil servise başvurun! Zaman çok değerlidir, her geçen saat kalıcı hasar riskini artırır.

İlk 4-6 Saat İçinde (Erken Müdahale)

1. İlaç Tedavisi

Fenilefrin Enjeksiyonu: Penise enjekte edilen bu ilaç kan damarlarını daraltır ve kan akışını azaltarak ereksiyonun geçmesini sağlar. İlk 4-6 saat içinde çok etkilidir.

2. Aspirasyon (Kan Boşaltma)

Penise lokal anestezi yapılır, ince bir iğne ile penis içindeki oksijensiz kan çekilir. Basınç düşer ve ereksıyon azalır. Gerekirse işlem birkaç kez tekrarlanabilir.

3. Soğuk Uygulama

Kasığa veya penise buz kompresi yapılabilir (ilk yardım olarak).

6 Saat Sonrası veya Yukarıdaki Yöntemler Başarısız Olursa

4. Cerrahi Şant İşlemleri

Peniste yeni bir yol açılarak kan dolaşımı yeniden sağlanır:

Distal Şantlar: Penis ucundan girilerek küçük bir kanal açılır. Daha az invazivdir.

Proksimal Şantlar: Penis kökünden yapılır, daha kompleks işlemdir.

Bu işlemler ameliyathanede genel veya spinal anestezi altında yapılır.

Non-İskemik Priapizm Tedavisi

• Genellikle bekle-gör yaklaşımı
• Soğuk uygulama
• Kendiliğinden düzelebilir
• Gerekirse damar embolizasyonu (damarı tıkama)
• Nadiren cerrahi onarım

Tekrarlayan Priapizm

• Altta yatan hastalığın tedavisi (orak hücre anemisi)
• Önleyici oral ilaçlar
• Gerektiğinde penise enjeksiyon
• Hastaya acil durumlarda ne yapacağı öğretilir

Komplikasyonlar

Tedavi Edilmezse:

• Erektil Disfonksiyon (İktidarsızlık): En sık komplikasyondur. 6 saatten sonra risk %25, 24 saatten sonra %90, 48 saatten sonra neredeyse %100
• Doku Nekrozu: Penis dokusunda ölü doku oluşması
• Penis Deformitesi: Kalıcı eğrilik veya şekil bozukluğu
• Enfeksiyon: Doku ölümüne bağlı
• Psikolojik Travma: Cinsel özgüven kaybı, anksiyete, depresyon

Tedavi Edilen Hastalarda:

• Erken müdahale edilirse çoğu hasta normal erektil fonksiyonlarını korur
• Ancak bazı hastalarda hafif erektil disfonksiyon kalabilir
• Tekrarlama riski vardır (özellikle orak hücre anemili hastalarda)

Ne Zaman Doktora Gitmeli?

HEMEN ACİL SERVİSE:

• 4 saatten uzun süren ereksiyon
• Şiddetli penis ağrısı
• Cinsel uyarı olmadan başlayan ereksiyon
• Uyku sırasında başlayan ve geçmeyen ereksiyon

UNUTMAYIN: Priapizm utanılacak bir durum değil, acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir hastalıktır. Zaman kaybetmeyin!

Önleme Yolları

• Orak hücre anemisi varsa düzenli takip ve tedavi
• Erektil disfonksiyon ilaçlarını doktor kontrolünde kullanma
• Penis içi enjeksiyonlarda doktor önerilerini takip etme
• Uyuşturucu ve kontrolsüz ilaç kullanımından kaçınma
• Perine bölgesini travmadan koruma
• Tekrarlayan priapizmi olanlar acil durum planı yapmalı

Sonuç

Priapizm, hayati tehlike olmasa da cinsel sağlık açısından önemli sonuçları olan ürolojik bir acildir. 4 saatten uzun süren, cinsel uyarı olmadan ortaya çıkan ereksiyonda mutlaka acil servise başvurun. Erken tanı ve tedavi ile penis fonksiyonları tamamen korunabilir.

Anahtar Mesajlar: ✓ 4 saat kuralını unutmayın - süre çok önemli! ✓ Utanmayın, vakit kaybetmeden acile gidin ✓ Evde kendi tedavi etmeye çalışmayın ✓ Orak hücre anemisi varsa düzenli takip önemli ✓ Erektil disfonksiyon ilaçlarını kontrollü kullanın