Türkiye’de yüz kişiden dördü panik atak yaşıyor ve gün geçtikçe de artma eğiliminde. Panik Atak, düşünce ile başlıyor ve sonrasında fiziksel belirti ile desteklenerek büyüyor. Dayanılmaz bir hal aldığında ise insanlar kendilerini hastanelerin acil servislerinde buluyorlar. Doktorlar fiziksel bir rahatsızlığın olmadığını söylese de bu açıklama yeterli gelmiyor. Kalp krizi geçireceğim, delireceğim, kontrolü kaybedeceğim, bayılacağım gibi kaygılarla savaşıyorlar. Kaygı o kadar artıyor ki akıldan geçen bu düşünceler sanki gerçekten yaşanıyormuşçasına fiziksel tepkiler ortaya konuluyor.
Eğer tedavi edilmezse farklı rahatsızlıkları da ortaya çıkarabiliyor, kişi artık hayatında zevk alamaz hale geliyor ve depresyon ortaya çıkabiliyor. Aşırı korku nedeni ile sosyal fobi, agorafobi gibi fobilerin ortaya çıkmasına zemin hazırlayabiliyor. Hayatımızı bir kanser gibi yayılarak işgal ediyor.
Göz hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme ( EMDR ) yeni bir yöntem. 1987 senesinde, Dr. Francine Shapiro tarafında keşfedilen ve daha sonra farklı süreçlerden geçerek geliştirilen bir yöntemdir. Bu yönteme göre insanlar, geçmişte yaşamış olduğu travmatik yaşam deneyimleri sonrası yaşamış olduğu duygu, düşünce ve beden duyumları gibi faktörleri çok üst düzeyde hissederler. Bu faktörlerin üst düzeyde olması olay ve duygu, düşünce ve beden duyumlarını sağlıklı bir şekilde eşleştirilmesine ve kategorilendirilmesine engel oluyor. Böylece geçmişte yaşamış olduğumuz travmatik olayın hissettirdiği duygu, düşünce ve beden duyumlarına benzer bir durum ortaya çıktığında sanki o olayı tekrar yaşıyormuşuz gibi hissediyoruz. Örneğin Köpek saldırısına uğramış bir insan köpek gördüğünde sanki saldırıya uğramış gibi tepkiler verebilir veya aklına bile gelse bu duyguyu hissedebilir. Bu o olayda yaşanan duygu, düşünce ve beden duyumlarının çok üst düzeyde olması sonucu sağlıklı kategorilendirememesinden kaynaklanır. Eğer sağlıklı bir şekilde kategorilendirilebilseydi, şuan yaşamış olduğu bir olay, bu tepkileri ortaya çıkarmazdı. Hatta bazen bir olay yaşamamıza gerek kalmadan ileride olabileceğini düşündüğümüz bir durum karşısında bile aynı tepkileri verebiliriz. EMDR, üst düzeyde olan bu duydu, düşünce ve beden duyumlarını öncelikli olarak duyarsızlaştırıp daha sonra da yeniden sağlıklı bir şekilde kategorilendirmesine yardımcı olur. Böylece yeniden kategorilendirilen durum sanki bugün yaşanıyormuş gibi bir etki ortaya çıkarmayacaktır.
Yukarıda ki açıklamayı okuyan bazıları ama benim hiç travmatik olayım yok bu durumu neden yaşıyorum? Gibi sorular aklına gelebilir.Hiç uçağa binmemiş birinin uçağa binmekten korkması gibi. Biz çoğu zaman olayları hatırlamayız ama hissettirdiği duyguları unutmayız, bazen bir olay, bir durum, bir nesne hiç beklemediğimiz etkiler yaratabilir. Bazı eşyaların duyguları vardır, örneğin eşinizin aldığı bir yüzük, babanızın hediye ettiğin bir elbise, eski sevgilinizin parfümü vs… Bazen hiç tanımadığınız bir insana karşı olumlu veya olumsuz duygular beslersiniz. Onlarda, size bazı duyguları çağrıştıran bir şeyler vardır.
Bunun yanı sıra bazı beden duyumları, duygular bazı olaylarla eşleşir ve o duyumları yaşadığımızda eski olayı çağrıştırabilir. Mesela uçağa hiç binmemiş bir insan uçaktan nasıl korkar. Uçakla ilgili izlemiş olduğu bir film, bir haber etkili olmuş olabilir. Uçak aklına geldiğin de o filmdeki ya da haberdeki durumun aynısını yaşayacağını düşünebilir veya çok sevdiği birini uçak kazasında kaybetmiş olabilir. Eski sevgilisi uçak seyahatinden sonra onu terk etmiş olabilir. Onu en son uçağa binerken görmüş olabilir. Bu gibi nedenlerle de kişi bu durumu travmatize edebilir.
Buradan yola çıkacak olursak panik atakta geçmişte yaşadığımız bir travmatik olay veya bir olayın travmatize edilmesi sonrası ortaya çıkmış olabilir. Bu olayı hatırlatıcı her durum, kişi,yer,koku, vs… bu duyguyu ortaya çıkabilir.
EMDR yöntemi öncelikle konuyla bağlantılı olumsuz anı ağlarının temizlenmesini hedefler. Terapide üç soluk vardır, geçmiş, bugün, gelecek. Geçmişte yaşadığımız olumsuz anı ağları üzerine çalışıldıktan sonra bugün yaşadığımız sorunu ortaya çıkaran durumlar üzerine çalışılır ve nihayetinde ise gelecekte olası durumlar ( tetikleyiciler ) üzerine duyarsızlaştırma ve yeniden işleme yapılarak, problemlerin geçmişte kalmasına ve bizi rahatsız etmeyecek hale gelmesine yardımcı olur.
Psikolog Ayhan ALTAŞ
Psikoterapist & Hipnoterapist & Emdr Terapisti
