Menisküsler diz ekleminde yer alan, eklem hareketlerine yardımcı olan ve diz eklemine binen yükleri kemik-kıkırdakla birlikte paylaşan sert lastik kıvamında dokulardır. Her diz ekleminde iç ve dış olmak üzere ikişer adet meniskus bulunmaktadır. Hilal-yarım ay şeklinde olan menisküsün çevre kısmı kanlanırken, merkez bölgesinde ise kan damarları bulunmadığından eklem sıvısından beslenmektedir. Bu durum yırtıklardaki tedavi şeklini etkilemektedir.
Yırtıklar nasıl oluşur?
Menisküs yırtıkları genellikle genç insanlarda spor, yüklenme, ani hareket gibi durumlar sonucunda ortaya çıkarken, ileri yaşlarda menisküsteki aşınmaya bağlı yırtıklar şeklinde ortaya çıkmaktadır.
Menisküs yırtığı ne tür şikayetlerle ortaya çıkar?
Yırtık oluştuğunda dizde ağrı, hareket kısıtlılığı, şişlik, takılma, kilitlenme gibi yakınmalar görülür. Özellikle genç yaş grubunda oluşan yırtıklarda daha mekanik şikayetler (takılma, kilitlenme gibi) ön plandadır. Daha ileri yaşlardaki yırtıklarda ise süregelen, hareketler sırasında belirginleşen, yaygın bir ağrı söz konusu olur.
Menisküs yırtığında tanı nasıl konur?
Menisküs yırtıklarının tanısı için hastanın öyküsü, ağrının ve yakınmaların şekli, detaylı bir fizik muayene ile bir fikir oluşturur. Direkt radyo- grafiler ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) tanıya yardımcıdır.
Tedavisi nasıldır?
Tanı konulduktan sonra hastanın şikayetlerinin ciddiyeti, günlük hayatındaki işlevlerine etkisi göz önüne alınarak tedavisi yapılır. Genellikle acil olan durumlar (örneğin diz ekleminin kilitlenmesi, hareket ettirilememesi) dışında öncelikle ağrı kesici ve yangı giderici ilaçlar, istirahat, egzersiz, soğuk uygulama ve aktivitelerin düzenlenmesini içeren bir tedavi verilir. Bu tedavi ile başarı sağlanamadığında özellikle genç yaş grubundaki yırtıklarda cerrahi tedavi gerekir. Cerrahi tedavi günümüzde eklemin kamerayla görüntülenmesi eşliğinde yapılan “artroskopik-kapalı” yöntemlerle yapılır. Bu yöntemle diz ekleminin içi görüntülenerek tanı doğrulanır, ek sorunlar varsa tespit edilir ve aynı anda tedavileri yapılabilir. Amaç mümkün olduğunca fazla sağlam meniskus dokusu bırakarak yırtık kısmın çıkarılması, veya eğer yırtık kanlanan çevresel bölgedeyse dikişlerle tamir edilmesidir.
İleri yaş grubundaki hastalarda ise meniskus yırtığına eşlik eden diğer sorunlar tedavinin planlanmasına yardımcı olur. Eğer meniskus yırtığıyla birlikte kıkırdak dokuda belirgin kayıp varsa (kireçlenme-osteoartrit) tedavi buna yönelik olmalıdır. Sadece menisküs yırtığının var olduğu durumlarda ise yine artroskopik cerrahi uygulanabilir.
Menisküs yırtığının ameliyatından sonraki süreç nasıldır?
Cerrahi tedavi artroskopik yöntemle yapıldığı zaman ameliyat sonrası dönem açık ameliyatlara göre oldukça konforludur. Ağrı daha az, hareket kabiliyeti ise daha fazladır. Eğer ameliyat sırasında sadece meniskus yırtığı saptanmış ve yırtık meniskus dokusu çıkarılmışsa ameliyattan sonra diz üzerine yük vermek mümkündür. Genellikle ameliyat günü veya ertesi gün hastaneden taburcu olunur. Dizde elastik bandaj sarılı olur, evde buz uygulamasına devam edilir, basit ağrı kesiciler kullanılır ve tarif edilen egzersizler yapılır. Genellikle evde kısa süreli dinlenme yeterli olur. Meniskus yırtığına dikiş uygulanmışsa iyileşme olana dek (genellikle 4-6 hafta) diz ekleminin bükülmesine izin vermeyen bir dizlikle birlikte koltuk değneği kullanılarak o bacağa yük vermeden yürütülür. Eşlik eden başka sorunların varlığında (ön çapraz bağ yırtığı, kıkırdak sorunları gibi) yapılan işleme göre ameliyat sonrası dönem farklılık gösterir.
