Lenfödem ve Lipödem
Lenfödem Nedir?
Lenfödem, proteinden zengin sıvının dokular arasında birikmesi sonucunda genellikle kollarda ve bacaklarda olmak üzere tüm vücutta şişlik oluşturan, ilerleyen dönemlerde etkilenen dokularda kronik iltihabi bulgular, ciltte kalınlaşma ve yaralara yol açabilen bir hastalıktır.
Lenfödem neden gelişir?
Lenf sıvısının taşındığı lenfatik akışın bozulduğu tüm hastalıklar sonucunda lenfödem oluşur.
Primer lenfödem adını verdiğimiz doğuştan lenfödemli hastalarda lenfatik damar yapısında gelişimsel bir anormallik söz konusudur.
Sekonder lenfödem ise, gelişimsel olarak normal olan lenfatik sistemin enfeksiyonlar, kanser ve kanser tedavileri, yaralanmalar, ortopedik veya damar cerrahileri sonrası etkilenmesi sonucu ortaya çıkar. Koldak şişliklerin en sık nedeni, meme kanserli hastalarda meme amelyatları sonrası lenf nodlarının çıkarılmasına veya radyoterapi sonrası lenf nodlarının hasarına bağlı gelişen lenfödemdiri Bacaklarda görülen lenfödemin en sık nedeni ise varisler ve varis ameliyatlarına bağlı gelişen lenf akımının bozulmasıdır
Lenfödemin belirtileri nelerdir?
Kolda veya bacakta sertleşme, ağırlık hissi veya gözle görülür şişlik olur
Deri kıvrımları azalır.
Şişlik, kolu veya bacağı yukarıda tutmakla azalmaz
İdrar söktücülerin faydası olmaz
Kimler risk altındadır.
. Eğer herhangi bir nedenle lenf nodlarınızın çıkarıldığı bir ameliyat veya lenf nodu hasraına yol açan bir enfeksiyon geçirmişseniz, radyoterapi almışsanız, bacaklarda varisleriniz var ve damar cerrahisi geçirmişseniz, lenfödem gelişme riski ile karşı karşıyasınızdır. Cerrahi sonrası bazen hemen, bazen aylar hatta yıllar sonra lenfödem gelişebilir. Yaklaşık olarak bu oran %10-25 arasında değişmektedir.
Lenfödem gelişme riskini azaltmak için hasta ve yakınlarının, hastalık hakkında bilgilendirilmesi ve tedavi konusunda eğitimi çok önemlidir.
--Obeziteden kaçının. Bol su için, az tuzlu, yüksek lifli, sebze ve meyve ağırlıklı beslenin.
– Ameliyat geçirdiğiniz kolunuzu veya bacağınız her türlü yaralanmadan, aşırı sıcak veya soğuktan, kesici ve delici aletlerden, yanıklardan koruyun.
--Enjeksiyon, aşı, kan aldırma gibi işlemleri diğer kolunuzdan veya bacağınızdan yaptırın. Tansiyon ölçümü için diğer kolunuzu kullanın. Ameliyat geçirdiğiniz taraftaki bileğinize bir uyarı bilekliği takın.
--Cilt bakımına ve cildinizin sürekli nemli olmasına özen gösterin.
--Size önerilen egzersizleri düzenli olarak yapın. Haftada 3 gün açık hava yürüyüşleri yapın.
Tedavide Neler Yapılır?
Ancak tüm önlemlere rağmen kolda şişliğiniz gelişmiş ise bir Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanına başvurun. Lenfödem tedavisinde güncel yaklaşım, lenfödem masajı, bandajlama , egzersiz ve gerektiğinde pnömotik kompresyon programından oluşan “Kompleks Dekonjestif Tedavi” dir.
Lenfödem tedavisi, hasta ve yakınlarının aktif olarak tedaviye katılımını gerektirir. Bu durumda tedavinin başarı şansı artmaktadır.
Tedavinin Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon kliniklerinde, bu konuda eğitim almış, uzman kişilerce yapılması son derece önem arz etmektedir. Hastalık lenfatik dolaşımdaki tıkanıklığa bağlı olduğu için yanlış yapılabilecek bir tedavinin telafisi mümkün olmayan komplikasyonlara yol açacağı göz ardı edilmemelidir.
LİPÖDEM (Yağlı Ödem)
Lipödem kronik bir yağ dokusu hastalığıdır. Hormonal ve genetik faktörler oluşumunda öncelikli rol oynamaktadır, çoğunlukla aileseldir. Hastaların hemen tama yakını kadınlardan oluşmaktadır. Hastalar çoğunlukla obezite veya lenfödem gibi yanlış tanılar almaktadır. Tipik olarak kalçalarda ve bacaklarda cilt altı yağ dokunun aşırı çoğalmasına bağlı olarak genişleme, ödem, çabuk morarmalar ve ağrı şeklinde kendini gösterir. Hareket kısıtlılığı, günlük yaşam aktivitelerinde zorlanma ve psikososyal bozukluğa yol açar. Obezite ile karıştırılması nedeniyle hastaların çoğu diyete ve spora yönlendirilmekte ancak bu önlemler bacaklardaki lipödemin azalmasında başarısız olmaktadır. Diyet ve sporla yüz ve üst gövde , kollardan kilo kaybı olmakta bu da vücuttaki orantısızlığı artırmaktadır. Erken tanı ve tedavisi önemlidir. Lipödem tedavisi kişiye özel olduğunda ve multidisipliner bir yaklaşım benimsendiğinde tedavini başarı şansı artmaktadır.
Tedavinin ana basamakları, konservatif tedavi ve cerrahi tedavidir. Konservatif tedavide hastanın yaşam koşullarının modifiye edilmesi (diyet ve fiziksel aktivite), ağrının ve hareket kısıtlılığının giderilmesi, cilt bakımı, psikolojik destek hastalığın ilerlemesinin önlenmesi için önemlidir. Lenfödem konusunda deneyimli ekipler tarafından yapılan manuel lenfatik drenaj, basınçlı çoraplar ve pompalar ve egzersizden oluşan dekonjestif tedavi, özellikle toplardamar yetmezliği ve lenfödemle birlikte olan lipödem vakalarında kan ve lenf akımını hızlandırarak sorunun ilerlemesini yavaşlatır ve ağrıyı azaltır.
Cerrahi tedavide genellikle tercih edilen yöntem liposuction’dır. Deneyimli cerrahlar tarafından yapıldığında düşük riskli ve yüz güldürücü sonuçlara sahip bir tedavidir. Operasyonlar öncesi ve sonrası yapılan rehabilitasyon uygulamaları, ameliyatın sonuçlarını iyi yönde etkilemektedir.
