Korkuyu Yenmek: Online Bilişsel Davranışçı Terapi ile Fobilere Çözüm
Herhangi bir tehdit veya tehlike söz konusu olduğunda bireyin hissettiği endişe duygusu korku olarak nitelendirilmektedir. Korku vücudumuzu tehlikelerden koruyarak tedbir almasına olanak sağlayan normal duygu olarak kabul edilir. Tehdit ve tehlike içeren nesne ve durumlara karşı hissedilen korku aşırı düzeyde olursa bu fobi olarak nitelendirilmektedir. Birey, fobik durum veya nesneyle karşılaştığında aşırı bir endişe hisseder ve bu durumu önlemek adına kaçınma stratejilerine başvurur. Söz konusu kaçınma stratejileri o kadar sıklaşır ve aşırı boyuta ulaşabilir ki bireyin hayatını ciddi oranda etkiler. Çocuklarda da farklı korku biçimleri gözlemlenebilir. Örneğin araba çarpması, hayvanlardan korkma, doktordan korkma gibi korkular edinebilmektedirler. Bu korkular çocuklarda aşırı hale gelerek onların hayatını kısıtlayabilmektedir. Bundan dolayı korkuların tedavi edilmesi için çocukluk dönemindeki korkuların anlaşılması ve çalışılması çok önemli olmaktadır.
Özgül fobide ortaya çıkan olumsuz duygu, aşırı düzeyde bedensel ve bilişsel kaygı tepkilerine yol açmaktadır. Korku, uyaranlara maruz kaldığında istemsiz olarak kendiliğinden gelişir, bu nedenle birey otomatik olarak olumsuz duygulara neden olan belirli nesnelerden veya durumlardan kaçınmak ister. Söz konusu nesne veya durumlar olmadığında hasta hiçbir korku veya endişe belirtisi göstermez. Uzak durulduğu sürece hastanın hayatı etkilenmemekte ve rahatsızlık vermemektedir. Ancak fobik nesne, olay veya durumla karşılaştığında hasta bazen paniğe varacak kadar aşırı kaygı hisseder. Bu durumda uyarandan kaçınılacak veya aşırı korku ve kaygıyla buna katlanılacaktır. Hastalar fobinin kaynağından uzak durarak kendilerini korumaya çalışırlar. Kişinin sürekli olarak fobik nesne veya olaylarla karşılaşması yoğun korku ve endişeye yol açarak hastaların hayatını kısıtlamaktadır.
Psikiyatride ve klinik psikoloji pratiğinde mantık dışı ve aşırı korku, klinik araştırma alanı olarak kabul edilmekte ve kaygı bozuklukları başlığı altında ele alınmaktadır. Özgül fobinin bireylerin hayatında oldukça olumsuz etkileri söz konusudur ve dolayısıyla bu bozukluğun tedavisi ve belirtilerin ortadan kaldırılması adına bir takım terapi yöntemleri bulunmaktadır. Bu terapi yöntemlerinden bir tanesi de Bilişsel davranışçı terapidir. Literatürde Bilişsel davranışçı terapi, Özgül fobi’nin tedavisinde etkili bir yöntem olduğunu gösteren birçok araştırmalar mevcuttur.
2013 yılında özgül fobisi olan çocuklar için internet üzerinden uygulanan Bilişsel davranışçı terapiyi değerlendirmek amacıyla bir araştırma yürütüldü. Medya reklamları aracılığıyla, spesifik fobi temel tanısı alan 8- 12 yaş arası 30 çocuk ve onların ebeveynleri çalışmaya dahil edildi. Katılımcılar altı hafta boyunca terapist desteğiyle internet üzerinden Bilişsel davranışçı terapi aldılar. Tedavi ebeveynlere ve çocuklara yönelikti. İlk kısım sadece ebeveynlere yönelikti. Tüm değerlendirmeler tedavi öncesi, tedavi sonrası ve üç aylık takip sırasında yapıldı. Tedavi sonrasında çocukların %35'inin artık spesifik fobi kriterlerini karşılamaması ile, belirtilerde anlamlı azalmalar olmuştur. Sonuçlar, spesifik fobisi olan çocuklar için terapist desteğiyle internet üzerinden sağlanan Bilişsel davranışçı terapinin semptom şiddetini azaltma potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir.
Kaynakça: https://www.sobider.net/FileUpload/ep842424/File/34.ozgul_fobi_ve_bdt_terapisi_uzerine_sistematik_derleme123.pdf?utm_source
Yazarlar: Sinem YILDIZ, Doç. Dr. Meryem KARAAZİZ
