Halk arasında kireçlenme adıyla bilinen osteoartrit (OA), doğal yaşlanma sürecinin, eklemin aşırı kullanımının ya da travmanın sonucu olarak eklem kıkırdağının yıpranması ve aşınmasıdır.
Eklem Nedir?
İnsan vücudunda iki veya daha fazla kemiğin birleştiği anatomik bölgeye eklem denir. Eklemler vücudun hareketini ve esnekliğini sağlar.
Eklem içinde kemik uçlarını düzgün, pürüzsüz kıkırdak dokusu kaplar. Bu kıkırdak doku, hareket sırasında, kemik kemiğe temasla oluşacak sürtünmeden kemik uçlarını koruyarak, eklemin rahatça ve ağrısızca hareket etmesini sağlar. Eklemde sürtünme ve aşınmayı azaltmayı sağlayan sinoviyal sıvı denilen eklem sıvısı da bulunur.
Kireçlenmede Eklem Nasıl Etkilenir?
OA, eklem dejenerasyonu, kireçlenme; doğal yaşlanma sürecinin, eklemi aşırı kullanmanın ya da travmanın sonucu olarak eklem kıkırdağının yıpranması ve aşınmasıdır. Kıkırdak damarsız bir doku olduğundan; bölünme ve yerine yenisini koyma aktivitesi azdır, iyileşme kabiliyeti çok sınırlıdır. Kıkırdak bir kere hasarlanırsa, meydana gelen bozulmanın geri dönüşü olmaz ve tamir edilemez.
OA da eklem içindeki kemik uçlarını örten eklem kıkırdağı zaman içinde gitgide yıpranır. Eklem bükülüp açılırken kemiklerin birbirine karşı rahatça hareket etmesini sağlayan düzgün yüzeyli eklem kıkırdağı artık düzensiz, yıpranmış ve aşınmış bir hal almıştır. Kıkırdak aşınmasından dolayı kıkırdağın altındaki kemiğin açığa çıkmasıyla, eklem hareketi çok ağrılı bir hale gelir.
Şikâyetler
OA, yıllar içinde geliştiğinden çoğunlukla orta ve ileri yaşı etkileyen bir eklem hastalığıdır.
İleri yaşlarda daha sık görülmekle birlikte spor yaralanmaları, mesleki travmalar nedeniyle erken yaşlarda da rastlanabilir. Diğer risk faktörleriyse obezite, geçirilmiş travma ve ailede OA öyküsüdür.
OA; en sık diz, kalça, el parmakları ve omurgada görülür. Etkilenen eklem, ağrılı ve şiştir. Eklemde genişleme, şekil bozukluğu, hareket kısıtlılığı oluşabilir.
Tanı
Hastanın şikayetlerinin tam olarak sorgulanması, fizik muayene, direk radyografi ve lüzumu halinde kan testleri ile tanı konur.
Direkt radyografide (röntgende), eklemdeki harabiyetin yaygınlığı, eklem aralığının daralması, kemik aşınması, eklem kenarındaki kemik çıkıntıları (osteofit) tespit edilir. Diğer görüntüleme yöntemlerine çok ender ihtiyaç duyulur.
Kan testleriyse diğer artrit tiplerini elemek için yapılır.
Tedavi
Destekleyici Tedavi:
Erken cerrahi dışı tedavi, hareket kabiliyetini ve kas gücünü arttırır. Pek çok tedavi programı; hayat tarzını düzenleme, ilaç ve fizik tedaviyi birleştirir. OA ağrısını arttıracak hareketlerden kaçınılmalı, kilo kontrolü yapılmalıdır.
Enjeksiyon tedavileri
Eklem içine uygulanan kortizon, hyaluronik asit, PRP enjeksiyonları şikayetlerde azalmayı sağlar. Glukozamin ve kondroidin sülfat gibi beslenme takviyeleri OA için kullanılmaktadır.
Fizik Tedavi:
Uygun bir fizik tedavi programı eklemin hareket genişliğini arttırır, ağrıyı azaltır ve kasları güçlendirir. Destekleyici aletlere (yürüteç, baston) ihtiyaç duyulabilir.
Cerrahi Tedavi:
Destekleyici tedavi artık ağrıyı azaltmıyorsa ya da etkinliğini kaybetmişse, cerrahi gündeme gelir. OA için cerrahi seçenekler; artroskopi, osteotomi, eklemin dondurulması ve eklem replasmanıdır.
