Kendini İptal Etme Davranışı: İlişkilerde Sürekli Geri Çekilmek
1. Kendini İptal Etmek Ne Demektir?
Kendini iptal eden kişi, ilişkilerde “fazla anlayışlı”, “fedakâr” veya “uyumlu” gibi görünebilir. Ancak bu davranışın arkasında, çoğu zaman bir görünmezlik arzusu, çatışma kaygısı ve sevilmeme korkusu yatar. Kişi “varsın ben eksileyim ama ilişki bozulmasın” düşüncesiyle hareket eder.
2. Psikodinamik Temeller
Kendini iptal etmenin kökenleri genellikle çocuklukta atılır. Aile içinde duygularına yer verilmeyen, talepleri sürekli ertelenen veya duygusal olarak ihmal edilen bireyler, “kendimi geri çekersem sevilirim” inancını geliştirebilir. Bu savunma, erişkin ilişkilerde de otomatikleşerek bireyin kendi benliğini bastırmasına yol açar.
3. Davranışsal Özellikler
Kendini iptal eden bireylerin ilişkilerde gösterdiği bazı tutumlar:
- Kendi ihtiyaçlarını dile getirmemek
- Sürekli özür dilemek
- Sessiz kalmak ve onaylamak
- Sınır çizmekte zorlanmak
- İlişkide pasif kalmak ve kararları karşı tarafa bırakmak
4. Duygusal Sonuçlar
Bu davranış biçimi kısa vadede çatışmayı önlese de uzun vadede şu duygulara neden olur:
- İçsel öfke birikimi
- Görünmez hissi
- Değersizlik duygusu
- Kırgınlık ve yalnızlık
- Zamanla ilişkilerden uzaklaşma isteği
5. Terapötik Müdahaleler
Terapide amaç, danışanın “kendini geri çekme” davranışını fark etmesi ve bu alışkanlığın kökenine inmesidir. Kullanılabilecek bazı yaklaşımlar:
- Şema terapi ile “kendini feda etme” ve “duygusal yoksunluk” şemalarıyla çalışma
- İlişkisel terapi teknikleriyle güvenli iletişim kurma
- Duygu günlüğü ile bastırılan duyguları görünür kılma
- Rol oynama teknikleri ile “hayır deme” ve “ifade etme” becerilerinin çalışılması
6. Kendine Alan Açmak
Kendini iptal eden birey için en zor görev, “kendi varlığını kabul etmek”tir. Terapist, danışanın hem ilişkide hem bireysel yaşamında var olabileceği güvenli bir alan yaratır. Bu sayede birey, sevilmek için geri çekilmek zorunda olmadığını öğrenir.
Sonuç olarak, kendini iptal etmek bir tür görünmezlik savunmasıdır. Bu savunma, kişiyi ilişkilerden değil, kendisinden uzaklaştırır. Psikoterapi ile birey, ilişkilerde var olmanın çatışma yaratmak değil; kendini ifade etmek olduğunu öğrenir. Bu farkındalık, daha sağlıklı bağlar kurmanın kapısını aralar.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
