Karanlık Üçlü: Narsisizm, Makyavelizm ve Psikopati
Karanlık Üçlü kavramı Narsisizm, Makyavelizm ve Psikopati olmak üzere kötü niyetli ya da kötücül olarak adlandırılan üç kişilik özelliğinden oluşur. Psikopati ve Narsisizm ilk olarak klinik psikoloji alanında çalışılmaya başlanmış olsa da sağlıklı nüfus içinde de Karanlık Üçlü’nün boyutları olarak ölçüldüklerinde “eşik altı kişilik özellikleri” olarak kabul edilirler. Narsisizm ve Psikopati klinik alanda kişilik bozukluğu olarak ele alındıklarında, Narsisistik Kişilik Bozukluğu ve Antisosyal Kişilik Bozukluğu olarak sınıflandırılırlar ve DSM-V’te belirtilen kriterleri karşılamaları gereklidir. Kişilik özellikleri ve kişilik bozuklukları arasındaki farkın temel olarak kişilik bozukluklarının daha katı ve değişmez olup kişiye yoğun sıkıntı vermesi ve işlevselliğini bozması olduğu söylenebilir. Kişilik özellikleri olarak Narsisizm ve Psikopati bu anlamda eşik altı sayılmaktadır. Makyavelizm ise bu iki kişilik özelliğinden farklı olarak temelde klinik anlamda bir kişilik bozukluğundan değil, Christie ve Geis’in çalışmalarına ilham kaynağı olan ünlü politikacı Nicolo Machiavelli’nin isminden gelmektedir.
Bu üç kişilik özelliğinden ilki, yani eşik altı Narsisizm, empati yoksunluğu, diğer insanların ihtiyaçlarına karşı kayıtsızlık ve üstünlük duygusu gibi özelliklerle tanımlandığı için, narsisist bireyler diğer insanlarla yakın ve içten ilişkiler kurmak yerine onların ilgi ve hayranlıklarını kazanmayı tercih etmektedirler. Benzer olarak, Emmons da narsisistik bireyleri sadece kendini düşünen ve insanları kendi çıkarları için manipüle etmekten çekinmeyen benmerkezci kişiler olarak tanımlamıştır. Diğer bir deyişle, narsisistler kendilerine aşırı derecede hayranlık duydukları ve sadece kendi başarılarının hayalini kurdukları için fazlasıyla ukala, kendileri dışındaki insanların duygu ve ihtiyaçlarını önemsemedikleri için de empati yoksunu olarak betimlenmektedirler. Narsisizm kavramı kendi büyüklüğü ve güzelliğine gereğinden fazla kendini kaptıran mitolojik figür Narcissus’tan gelmektedir ve bu kişilik özelliği de tanımlanırken mitolojik figürün özellikleri kullanılmıştır.
İkinci Karanlık Üçlü kişilik özelliği olan Makyavelizm’e sahip bireyler kuşkucu bir bakış açısına sahip, etik değerleri önemsemeyen ve başarıya ulaşmak için manipülasyona başvurmanın gerekliliğine inanan insanlar olarak tanımlanmaktadırlar. Makyavelistlerin duygusal farkındalıklarının düşük olduğu ve açık olmadıkları, ayrıca duygu düzenleme konusunda zorluk yaşadıkları görülmüştür. Bu nedenle de Makyavelistler amaçlarına ulaşmak için aldıkları kararlarda, bu kararın duygusal sonuçlarını değil uygulamadaki getirilerini hesaba katmayı tercih ederler. Makyavelistlerin bu özellikleri, Nicolo Machiavelli’nin krallara ve lordlara güçlerini ve kişisel çıkarlarını korumaları için önerdiği etik dışı ve acımasız yöntemlerin günlük hayattaki yansımaları olarak görülebilir.
Karanlık Üçlü kavramı içindeki son kişilik özelliği olan eşik altı Psikopati kişilik özelliğine sahip bireyler sapkın davranışlarda bulunmaya yatkın, düşük öz-kontrol ve düşük empati yeteneği olan, pişmanlık duygusundan yoksun, üstünlük arzusu olan, manipülatif ve yalancı insanlar olarak tanımlanmaktadırlar. Psikiyatri alanında kendisi de bir uzman olan Cleckley, bu olumsuz özellikleri sık sık yapay bir karizma maskesinin ardında gizleyen psikopatlar üzerinde sistematik gözlemler yaparak onların antisosyal eğilimlerini ve kontrolsüz davranışlarını ortaya çıkarmıştır. Psikopatisi yüksek insanlar genelde önceki deneyimlerden ders almazlar, güvenilmezdirler, benmerkezci ve ikiyüzlü olurlar ve diğer insanları sevme kapasiteleri çok kısıtlıdır. Bu tanımlamalarda da görüldüğü üzere üç kişilik özelliği belirgin olarak farklı tanımlamalara sahiptir ancak araştırmacılar bu kişilik özellikleri arasındaki benzerliklere de vurgu yapmışlardır.
Kaynakça: https://psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpy1301996120190516m000017.pdf?v=1699648452
Yazar: Seren SALTOĞLU, Doruk Uysal IRAK
