Kabul ve Kararlılık Terapisi ile Altıgen Model
Psikolojik Esneklik
Davranış repertuarını genişleten ve Kabul ve Kararlılık Terapisi yaklaşımında psikolojik esneklik hali olarak tanımlanan yapının altıgen modelde açıklanması:
• Anla Esnek Temas: Zihnin şu anda köklenirken geçmiş ve gelecek arasında da salınım yapabilmesi.
• Kabul: Durum, düşünce, duygu, duyumlara olduğu haliyle çatışmadan veya onaylamadan yer açabilmek.
• Bilişsel Ayrışma: Düşüncelere onlarla birleşmeden veya çatışmadan belirli bir mesafeden yaklaşmak, ayrışmak, gözlemlemek.
• Bağlamsal Benlik: Gözlemleyen benliği referans noktası yapıp kendisi hakkında esnek ve bağlamsal yorumlar yapabilmek.
• Değerlerle Temas: Yaşamı onun için anlamlı yapan değerlerini keşfetmek, neyin canlı hissettirdiğini belirlemek.
• Değer Odaklı Kararlı Davranış: "Gönüllü gönülsüzlük" halini kabul ederek adanmış davranışları sürdürebilmek.
Psikolojik Katılık
Davranış repertuarını kısıtlayan ve Kabul ve Kararlılık Terapisi yaklaşımında "patolojiyi" tanımlayan psikolojik katılık halinin altıgen modelde açıklanması:
• Geçmiş ve Gelecek Baskınlığı: Zihnin geçmiş ve gelecek zamanları sürekli yayında tutması.
• Yaşantısal Kaçınma: Rahatsızlık hissiyle karşılaşmamak için kaçmak, donmak. Veya aşırı ilgilenerek duygu ve düşüncede kaybolmak.
• Bilişsel Birleşme: Düşüncelere mesafe koymaksızın inanmak, inanç ve kurallar haline getirmek.
• Kavramsal Benlik: Kendisi hakkındaki etiketlere aşırı tutunmak. Kendini kısıtlı ve genelgeçer özelliklerle sınırlamak.
• Değerlerin Belirsizliği: Yaşamı onun için anlamlı yapan değerlerini keşfetmemiş olmak, ne yöne gitmek istediğini bilememek.
• İşlevsiz Davranış: Onun için önemli olan değerler yönünde eyleme geçmek yerine işe yaramayanı sürdürmek.
Psk. Dan. Merve Gül
