Epilepsi tekrarlayan nöbetlerle seyreden bir hastalıktır. Nöbetler çoğu zaman 2 dakikadan kısa sürer ancak nöbet statusu denilen uzun süreli nöbetler de olabilir. Nöbetler bilinç kaybı veya bilinç bulanıklığı, kol ve bacaklarda kasılma, ani kuvvet kaybı, uyuşma, baş dönmesi, konuşma bozukluğu, görme bozuklukları, dalma, mekân algısı bozukluğu, ses ve görüntüler görme, algıların bozulması, konuşmanın bozulması gibi çok farklı klinik durumlara neden olabilir.
Epilepsi hastalığı tamamen kişiye özel durumlar olabileceği gibi genetik nedenlerle de ortaya çıkabilir. Ailede birden çok kişide epilepsi tanısı olması genetik riski artırmaktadır ancak her epilepsi hastasının çocuğu epilepsi olacak diye bir kaide olmadığı gibi ailesinde epilepsi olmayan kişilerin çocuklarında epilepsi olmaz diye bir kaide yoktur.
Epilepsi tanısı, hastaların nöbetleri ile ilgili verdikleri ayrıntılı bilgiler, kan tetkikleri, beyin MR görüntülemesi ve EEG tetkiklerinin sonucuna göre konur. Nöbetin tipine veya uyku ile ilişkisine bağlı olarak uyku EEG’si, uyanıklık EEG’si veya hastanede yatırılarak çekilen video EEG yapılabilir.
Epilepsi nöbeti ile uyumlu tek nöbet olmuşsa ve tüm tetkikler normalse ilaç başlanmayabilir ve tedavisiz takip önerilebilir. Ancak tetkiklerden biri anormalse veya ikinci nöbet olmuşsa ilaç başlanmalıdır. Öncelikle uygun seçilmiş tek ilaç ile nöbetler kontrol altına alınmaya çalışılır. Dirençli epilepsilerde 2’li veya 3’lü ilaç kombinasyonları veya cerrahi tedaviler yapılabilir.
Eğer ilaç tedavisi altında 3 yıl nöbet ortaya çıkmazsa ve bu süre içinde EEG tetkikleri normal olarak değerlendirilirse ilaçlar çok yavaş azaltılmaya başlanır. İlaç kesilmesi sürecinde de nöbet ortaya çıkmazsa ilaç kesilir ve tedavi olmuş kabul edilir.
Hasta tedavi alıyor olsa da nöbet ortaya çıkabilmektedir. Hastanın nöbet geçirdiğini gören kişinin telaşa kapılmaması ve ne yapacağını biliyor olması gerekir. Önce hasta güvenli bir şekilde yere veya yatağa yan yatırılmalıdır. Hastanın başı yere doğru çevrilir, böylece yer çekiminin etkisiyle dil ve ağız salgısı aşağı doğru yönelir ve geriye kaçması engellenmiş olur. Hastanın ağzı açılmaya çalışılmamalıdır, ağzı kapalı olsa da hasta burnundan rahatlıkla nefes alıp verebilir (Gece uykumuzda olduğu gibi). Ayrıca normal bir insan nefes almadan rahatlıkla 2-3 dk durabilir, eğitim ile bu süre 10 dakikanın üstüne bile çıkabilmektedir.
Nöbet geçiren hastanın ağzının açılmaya çalışılması ve dilin dışarı çıkarılmak istenmesi hem hastanın çene eklemine ve diline hem de ağzı açmaya çalışanın parmaklarına ciddi ve telafisi zor zararlar verebilir, bu çabanın hiçbir anlamı yoktur.
Hastaların nöbetleri çoğunlukla 2 dakika dolmadan durur (Beyinde anormal elektrik aktivitelerini durduran korunma mekanizmaları vardır). Nöbet durduktan sonra sakinlik korunmalı, hastanın hareket edebilecek kadar kendisine gelmesi beklenmeli ve sonra kontrollü bir şekilde acil servise gidilmelidir. Acil serviste sadece acil olabilecek durumlar değerlendirilir. Eğer nöbet haricinde acil tedavi gerektiren bir durum yoksa uzun vadeli epilepsi tedavisinin düzenlenmesi için poliklinikten nöroloji doktoruna randevu alınarak gidilmelidir. Eğer nöbet 2 dakika içinde durmamışsa ambulans çağırılarak en kısa sürede acil servise gidilmelidir.
Epilepsi hastalığında tedaviye rağmen nöbet geçirmenin en büyük nedeni sıklıkla ilaç aksatılmasıdır. Diğer nedenler arasında uykusuz kalma, enfeksiyonlar, stres ve aşırı yorgunluk gibi nedenler gelir. Doğru ilaç başlanmış olan, ilaçlarını düzgün kullanan ve yaşam şartlarını ve uykusuna dikkat eden hastalarda nöbetler sıklıkla kontrol altına alınabilir. Belli bir süre takip sonrasında (En az 1 yıl) epilepsi nöbetleri kontrol altında tutulabilen hastalarda ehliyet alınmasına ve araba kullanılmasına izin verilebilir.
Epilepsi hastalığı dışında da beyni etkileyen birçok durum nöbete neden olabilir. Örneğin yüksek ateş, vücutta sodyumun aşırı düşmesi, kafa travması, enfeksiyonlar, beyin cerrahisi gibi nedenler nöbet oluşmasına neden olabilir ancak bu durumlarda epilepsi hastalığı tanısı konmaz. Bu tip nöbetler duruma bağlı ikincil (semptomatik) nöbet olarak tanımlanırlar. Bu tip nöbetler ya tek nöbettir ya da kısa süre aralıkla ortaya çıkan birkaç nöbet olabilir. Bu nöbetlerin tedavisinde de epilepsi ilaçları kullanılır ancak sebep ortadan kaldırıldıktan sonra EEG normalse ve nöbet tekrarı olmazsa nedene bağlı olarak 3 ay, 6 ay veya 1 yıl gibi daha kısa sürede ilaçlar kesilebilir.
