ENDOSKOPİ NEDİR? HANGİ DURUMLARDA YAPILIR?
Endoskopi en kısa tanımıyla ağız içinden mide çıkışı ve on iki bağırsağın ilk bölümüne kadar olan sindirim sistemi bölümlerinin kamera ile incelenmesidir. İşlem ucunda küçük kamera bulunan elastik kıvamda yüksek teknoloji ürünü bir hortum (endoskop) ile olmaktadır. Endoskopi işleminin diğer bir ismi gastroskopidir.
Endoskopi ile ağız boşluğu, boğaz, yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağı kamera ile net olarak görülebilmektedir. Hastalıklar (ülser, kanser gibi) teşhis edilmektedir. Bazı durumlarda endoskopik tedaviler yapılmaktadır (kanama durdurma gibi).
Endoskopi anestezi doktoru eşliğinde, tam uyutularak, hastaya herhangi bir şey hissettirmeden güvenle uygulanmaktadır. Endoskopinin yan etkileri oldukça az olup ihmal edilecek düzeydedir.
Endoskopi en ideal bir şekilde bu alanda uzmanlık yapan gastroenteroloji uzmanı hekimler tarafından yapılmalıdır. Endoskopi bazen hiçbir şikâyeti olmayan hastalara rutin yapılmaktadır. Bazen de bariz yakınması olan bireylere tetkik amacıyla yapılmaktadır.
Rutin endoskopi kimlere yapılmalıdır?
- 45-50 yaşına gelen herkes endoskopi yaptırmalıdır. Çünkü günümüzde kanser olmadan kanser öncüsü lezyonları erkenden saptayıp tedavi etmek artık genel bir uygulama olmuştur. Mide kanserini erken aşamada veya olmadan teşhis etmenin en önemli yolu endoskopidir.
- Bunun dışında ailede mide-yemek borusu kanseri olanlarda endoskopi daha erken yapılmalıdır. Bu durumda ailede kanser olan hastanın kanser olmasından önceki 10.yılından başlayarak endoskopik takip yapılmalıdır. Örneğin ablası 40 yaşında mide kanseri olan bir kardeş 30 yaşından itibaren endoskopi yapmaya başlamalıdır.
Rutin endoskopi dışında diğer hastalar ne zaman endoskopi yaptırmalıdır?
- Endoskopinin yaşı yoktur. Gereklilik halinde her yaşta endoskopi yapılabilir. Hastanın önemli bir şikayeti varsa, doktor gerekli görüyorsa endoskopi yapılabilir.
- İlaçlarla geçmeyen;
- Mide ağrısı
- Mide yanması
- Reflü şikayetleri
- Kusma
- Göğüs yanması
- Şişkinlik
- Erken doyma
- Kilo kaybı
- Kanlı kusma
- …vb. her durumda endoskopi yapılabilir
- Kansızlık (anemi)
- Çölyak hastalığı şüphesi
- Ailede kanser hikayesi olanlar
- Crohn hastalığı olanlar
- Siroz hastalığı olanlar
- Botox ve balon gibi kilo verme amaçlı
- Mideden parça (biyopsi) alınması gerektiğinde
- …vb. birçok durumda endoskopi yapılabilir.
Endoskopi ile yemek borusu, mide ve bağırsağın ilk bölümü tam olarak kamera ile görülür. Gereğinde helikobakter bakterisi ve mikroskop altında görülebilen hastalıklar (displazi, metaplazi gibi) için parça alınabilir. Parçanın sonucuna göre gereğinde endoskopik takibin devamı gerekebilir.
Endoskopi sonucunda mide ülseri saptananlar, atrofi ve metaplazi saptananlar, mideye balon dilatasyon uygulananlar, siroz varisi tedavisi görenler, ailede kanser hikayesi olanlar doktorun önereceği periyod dahilinde endoskopi tekrarına ihtiyaç duyabilir. Endoskopi tekrarı hastanın şikayeti ile alakalı bir durum değildir. Hastalığın ilerleyip ilerlemediğini saptamak için belli süreler ile endoskopi yapılabilir.
Endoskopinin alternatifi var mıdır? Endoskopi eşsiz bir tetkik olup alternatifi yoktur. Tabi ki endoskopi yapılamadığında tomografi, MR gibi tetkikler ile görüntüleme yapılabilir. Ancak bunlar endoskopinin bize sunduğu olanakların yanına bile yaklaşamazlar.
Son olarak şöyle özetleyelim. Eğer bir sorunumuz varsa her yaşta endoskopi yaptırabiliriz. Mümkün olduğunca gastroenteroloji bölümü takibinde kalalım. Bunun dışında 45-50 yaşına geldiğimizde -nasıl ki kadınlar meme ve rahim ağzı muayenesi, erkekler prostat muayenesi yaptırıyorlar- bizde hiçbir şikayet beklemeden tümör taraması amacıyla endoskopi ve kolonoskopi yaptıralım.
Doç. Dr. Turan ÇALHAN
