Dış gebelik!
Dış gebelik her kadında belirtiye yol açmaz ve gerekli kontroller yapılana kadar, gebeliğin normal mi yoksa dış gebelik mi olduğu anlaşılamayabilir. İstatistikler her 100 gebelikten 1’inin (bazı kaynaklara göre %2’si) dış gebelik olduğunu ve zamanında müdahale edilmezse dış gebeliğin hayati tehlikeye neden olabileceğini ortaya koyuyor. Dış gebeliğin ilk aşamaları normal gebelik gibidir ve genel olarak, gebelik belirtileri olan adet döneminin atlanması, göğüslerin hassaslaşması, mide bulantısı görülebilir. Dış gebelik ilerledikçe normal gebelikte görülmeyen bazı diğer belirtiler yaşanabilir.
Dış Gebelik Belirtileri
Dış gebelik belirtileri çoğunlukla hamileliğin 5. ve 14. haftaları arasında görülmeye başlar ve bu belirtiler şu şekildedir.
Tek Taraflı Karın Ağrısı: Dış gebeliğe bağlı olarak yaşanan karın ağrıları genellikle karnın tek tarafında görülür. Ağrılar sürekli ve şiddetli biçimde yaşanabilir.
Vajinal Kanama: Dış gebelik belirtisi olarak meydana gelen vajinal kanamalar normal adet kanamalarından farklıdır. Bu tip kanamalar sık sık durup, tekrar başlayabilir. Kanama açık veya koyu renkli olabilir. Hamileliği henüz fark etmemiş kadınlar bu kanamaları normal adet kanaması ile karıştırabilir.
Omuz Ağrıları:
Dış gebeliğin neden omuz ağrısına yol açtığı kesin olarak bilinmemekle beraber kolun bittiği ve omuzun başladığı noktada ağrı yaşanabilir. Bu ağrı genellikle uzandığınız zaman ortaya çıkar.
Sindirim Sistemi:
İdrara veya tuvalete çıktığınızda karnın alt kısmında ağrılar hissedebilirsiniz.
İshal ve Kusma:
Dış gebelikte ishal ve kusma sık görülen belirtilerdir.
Diğer Belirtiler:
Baş dönmesi ve gözlerin kararması dış gebeliğin diğer belirtileri arasındadır.
Dış Gebelik Nasıl Olur?
Normal bir gebeliğin başlangıcında döllenmiş yumurta fallop tüpünden geçerek rahime gelir ve burada gelişimini sürdürür. Dış gebelikte ise döllenmiş yumurta rahmin dış kısmına yerleşir. Yumurta, rahim dışında kaldığı için ömrü kısa olur çünkü burada yumurtanın gelişimi için gereken ortam yoktur. Ancak fetüs, çevresindeki dokulara zarar verecek kadar büyüyebilir. İşte bu nokta ağır kanamalar, karın ağrıları gibi dış gebelik belirtileri görülmeye başlar. Fetüs daha fazla büyürse annenin yaşamını tehlikeye sokabilir. Bu nedenle dış gebelik belirtileri yaşadığınızdan şüpheleniyorsanız, vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna giderek gerekli kontrolleri yaptırmalısınız. Dış gebelik fallop tüpüne zarar verdiğinde gelecekte tekrar hamile kalma şansını azaltabilir.
Dış Gebelik Riskini Arttıran Faktörler
Aşağıda listelenen bazı faktörler dış gebelik riskini arttırmaktadır.
Daha önce dış gebelik yaşamış olmak.
Sigara kullanımı. Uzmanlar, sigara içmenin fallop tüpünün fonksiyonunu olumsuz yönde etkilediğinin altını çiziyor. Ne kadar çok sigara içerseniz dış gebelik riski o kadar artıyor.
Daha önce iltihaplı pelvik hastalığı yaşamış olmak.
Fallop tüpleri ve çevresindeki dokuyu tahrip eden “endometriozis” adlı hastalığı bulunmak.
Daha önce kısırlık tedavisi veya tüp ligasyonu nedeniyle fallop tüplerinden operasyon geçirmiş olmak.
Rahim veya fallop tüplerini etkileten enfeksiyonel bir hastalık geçirmiş olmak.
Ayrıca kısırlık tedavisinde geçmişte kullanılan bazı ilaçların (superovulation) dış gebeliğe yol açtığı bilinmektedir.
Fallop tüplerinin doğuştan hasarlı olması.
Nadir görülmekle birlikte progesteron içeren bazı doğum kontrol hapları kullanmak.
35 yaşından büyük olmak.
Başarısız olarak uygulanmış rahim içi (spiral) doğum kontrol yöntemleri.
Dış Gebeliğin Riskleri
Dış gebeliğin neden olabileceği fiziksel problemlerden korunmak için erken teşhis şarttır. Dış gebelik ne kadar geç fark edilirse fallop tüplerinin zarar görme oranı o kadar artar ve bu durum ilerde yaşanabilecek gebelikleri olumsuz etkileyerek tekrar dış gebeliğe yol açabilir.
Fetüsün tüp içerisinde büyüyerek fallop tüpünü çatlatması iç kanamaya neden olabilir. İç kanama nedeniyle tansiyon aniden düşerek anneyi şoka sokabilir. Bu durum, dış gebeliğin çoğunlukla erken teşhis edilmesi nedeniyle nadir olarak görülmektedir.
Tabi, dış gebeliğin anne adayında yarattığı olumsuz etkileri sadece fiziksel problemlere bağlamak doğru olmayacaktır. Fetüsü kaybeden anne adayları bu dönemde büyük bir üzüntü içine girebilir. Üzüntüye bağlı olarak halsizlik, iştah kaybı, konsantre olmakta zorlanma ve uyku problemleri görülebilir. Ayrıca suçluluk duygusu, tepkisizlik, öfke ve aşırı stres dış gebelik sonrası anne adaylarında görülen diğer problemler arasındadır. Bu tip belirtiler genellikle dış gebelik sürecinden 4-6 hafta sonra şiddetlenir. Bazı durumlarda anne adayının içinde bulunduğu olumsuz ruh hali 12 aya kadar sürebilmektedir.
Dış Gebelik Önlenebilir mi?
Dış gebeliği önlemek her zaman mümkün olmayabilir ancak bazı noktalara dikkat ederek dış gebelik riskini düşürebilirsiniz. Örneğin sigara içmenin dış gebelik riskini arttırdığı bilinmektedir. Dış gebeliği önleme konusunda atılması gereken bir diğer önemli adım ise cinsel ilişki sırasında korunmaktır. Yeni bir partneriniz olduğunda, korunmasız cinsel ilişkiye girdikten sonra ya da cinsel yolla bulaşan bir hastalık yaşadığınızı düşünüyorsanız gerekli kontrolleri yaptırmalısınız. Cinsel yolla bulaşan, bel soğukluğu gibi hastalılar pelvik bölgede enfeksiyona yol açarak dış gebelik riskini arttırmaktadır. Daha önce dış gebelik yaşadıysanız ya da dış gebelik riski yüksekse hamileliğin ilk haftalarında daha dikkatli olmalı ve aksatmadan kontrollerinizi yaptırmalısınız.
Dış Gebelik Ameliyatı
Dış gebeliğin sonlandırılması için en sık kullanılan yöntem cerrahi müdahaledir. Operasyon sırasında farklı yöntemler kullanılabilir ancak “laparoskop” ile yapılan operasyonların iyileşme süreci daha kısa olmaktadır ve çok küçük bir bölgeden girildiği için yara izi de küçüktür.
Dış gebelikte kullanılan bir diğer yöntemde ilaç tedavisidir. İlaç ancak embriyonun kalp aktivitesi olmadığında ve gebelik hormonu (hCG) seviyesinin 5000’in altında olduğunda kullanılabilmektedir. Gelişmiş dış gebelik için ameliyat seçeneği daha güvenli bir yol olarak kabul edilmektedir.
Kısaca
Dış gebelik yaygın bir sorundur.
Dış gebeliğin başlangıç evrelerinde herhangi bir belirti görülmeyebilir.
Dış gebelikte fetüs gelişimi kesinlikle başarılı olmaz.
Dış gebelik ilerledikçe fallop tüpünü çatlatabilir.
Dış gebelik genellikle erken teşhis edilir ve dış gebelik yaşayan çoğu kadın için ameliyat gerekmez.