‘’Ürüne para ödemiyorsanız, ürün sizsinizdir.’’ (The Social Dilemma)
Yapılan araştırmalara göre geçtiğimiz yıl kontrolsüz dijital nesne kullanımı %130 civarında artmış. Tabii bu artışta sokak kısıtlamalarının da etkisi var. Ancak şöyle bir çevremizi gözlemlediğimizde çoğu kişinin boynu bükük halde görürsünüz.
Yanlış anlamayın üzüntüden değil, akıllı telefonundan dikkatini alamadığı için boynu bükük; insanlar bütün gün telefonuna bakıyor!
Günümüzde 4 milyar civarında insan dijital ortamda aktif.
Bu sayı Dünya nüfusunun yarısına tekabül ediyor. Dijital dönüşüm ile birlikte tüketicilerin hizmetine sunulan Instagram, Facebook, Twitter, Youtube gibi sosyal mecraların yaygınlaşmasıyla dijital nesnelere temasımız hayli fazlalaştı.
Bireyin kendisini anlatması dürtüsel bir ihtiyaçtır. Eski çağlarda taşlara yazı yazarak şekiller çizerek insanlar kendilerini ifade ediyorlardı. Günümüzde de bu davranış sosyal mecralar üzerinden gidiyor.
Dijital medya şirketleri kurdukları sosyal medya platformlarında çok acımasız ve etik dışı davranarak Manipülasyon Bazlı Teknoloji kullanıyorlar ve ürettikleri algoritmalarla uygulamaları insan zihninin savunmasızlığı üzerine inşa ediyorlar.
Ana sayfalarda sınırsız-aralıksız içerik özelliğiyle dikkatimizin sürekli dijital nesne üzerinde bulunmasını sağlıyorlar. Bunu yapıyorlar çünkü dikkatimize ihtiyaçları var.
Devir dikkat ekonomisi devri. Biz bir yere baktıkça dikkatimiz üzerinden para kazanıyorlar.
Birey takdir edilmek, beğenilmek ister. Dürtüsel ihtiyaçlarımızı çok iyi biliyor ve beğenilme arzusu oluşturuyorlar.
Kontrolsüz sosyal mecra kullanan kişi, gerçek bir kimlik ile değil sahte bir kendilikle var oluoyor. Belki de ruhsal hasarlarını bu sahte kendilikle onarmaya çalışıyor!
Böylece duygusal travmalar, bölünmüşlükler, depresyon, melankoli problemleriyle karşı karşıya kalınma ihtimali artıyor.
Ayrıca oluşturulan algoritmalar bireylerde kumar bağımlılığı benzeri bir bağımlılık türü gelişmesine neden oluyor.
Bu yeni tür çağımızın hastalığı Dijital Bağımlılık!
Bilinenin aksine bağımlılık alışkanlık değil bir beyin hastalığıdır.
Henüz literatürde tanı kümeleri içerisinde yer almayan ancak yeni yayınlanacak tanı ölçütleri başvuru kitabında davranışsal bağımlılıklar kümesine gireceğine kesin gözüyle bakılan Dijital Bağımlık çağımızın vebası haline geldi.
Kısaca bahsetmek gerekirse;
Beynimizde kişinin duygusal tepkilerini ve eylemlerini düzenleyen dopamin nörotransmitterleri vardır. Yapılması keyif veren aktivitelerden sonra salgılanır.
Bağımlı olunacak madde veya davranış neticesinde normalden fazla dopamin salınır. Yüksek seviyede dopamin ile tanışan beyin artık normal seviyede dopamin salgılatan eylemi tercih etmez.
Böylece beyindeki dopamin dengesi bozulur. Ödül zevk merkezi tahrip olan beyin yüksek dopamin salgılatan madde veya eyleme bağımlı hale gelir.
Dijital Bağımlılık; tedavisi açısından diğer bağımlılık çeşitlerinden biraz farklı.
Sigara bağımlısı bir kişinin tedavisinin ana hedefi sigara ile temasının tamamen kesilmesidir.
Fakat Dijital Bağımlılık tedavisinde ise ana hedef kontrollü dijital nesne kullanımı.
Dijital nesneler hayatımızın tam içerisinde ve kontrollü kullandığımızda büyük kolaylıklar sağlıyor. Zaten kendimizi dijital nesnelerden soyutlamamız hem imkansız hem de mantıksız.
Önemli olan dijital nesnelerin kullanım amacı. Amaç ile araç yer değiştirmemeli.
Sınırlar konmalı, kontrol sağlanmalı.
Dijital nesneler ve sosyal mecraların kullanımda önlenemez bir istek ve iradesizlik yaşıyor, kullanamama neticesinde huzursuz oluyorsak orada bir problem vardır.
Ruhsal bozukluklara, psikososyal işlevsizliklere yol açmaması için dijital nesneleri kontrollü kullanamıyorsak bir ruh sağlığı uzmanına başvuru şart haline gelmiştir!
