Yetişkinler olarak ölümden bahsederken örtük ifadeler kullanırız. Sevdiklerimizi kaybederiz veya ebediyete uğurlarız. Ölüm kelimesi çok acı vericidir. Halbuki çocuklar bu örtük ifadeleri anlamazlar. Ölüm konusuyla ilgili çocuklarımızla açık ve dürüst konuşmaktan kaçındığımızda, onlar da boşlukları kendi teori ve fikirleriyle doldurmaya başlarlar. Bu durum her şeyi daha da zorlaştırır.

Bu rehberi çocuklarınızla ölüm hakkında konuşurken ve bu acıyla baş etmelerine yardımcı olurken kullanabilirsiniz.

1. Tartışmaya açık olun: Ölüm hakkında açık konuşmak bir tabu gibi görünse de öyle olmamalı. Ölüm konusunu açmak ve çocukların da bunu yapmalarına izin vermek, onlara soru sorma ve duygularına ifade edebilme alanı tanımanızı sağlar. Yine de hazır değillerse konuşmak için zorlanmamalılar.

2. Çocuğu ölüm hakkında bilgilendirin: Birçok çocuk ölümün kalıcı olduğunu anlamaz. Merhumun nasıl yiyip içeceği veya acı hissedip hissetmeyeceğini merak ederler. Biri ölünce, vücudunun çalışmayı durdurduğunu ve artık böyle şeyleri yapmayacağı açıklanmalıdır. Merhumun geri dönmeyeceğini hatırlatmaya ihtiyaç duyabilirler.

3. Ölüm hakkında örtük ifadeler kullanmaktan kaçının: ‘Onu kaybettik’, ‘Başka bir yerde’ gibi ifadeleri çocuk anlamlandıramaz. Kaybolan kişiyi aramak isteyeceklerdir. Giden kişinin dönmesini bekleyeceklerdir. Bunun yerine öldüğünü ifade eden net bir cümle kullanmak gerekir.

4. Kişinin nasıl öldüğü ile ilgili eksiksiz ifadeler kullanın: Basitçe ne olduğunu açıklayın (korkutucu veya travmatik detaylara girmeden). Örneğin: ‘Çok hasta olduğu için öldü’ veya ‘Bir trafik kazasında öldü’. Bilgilendirmezseniz çocuk kendi hayalgücünü kullanır.

5. Bunun çocukların bir hatası olmadığı konusunu netleştirin: Çocuklar söyledikleri veya yaptıkları bir şeyin ölümüne sebep olduğuna inanmaya meyillidirler. Düşüncelerin, kelimelerin ve yanlış davranışların kimseyi öldürmediği konusunu pekiştirin.

6. Çocukların güvende olduklarına emin olmalarını sağlayın: Özellikle ebeveynden birinin ölümünden sonra birçok çocuk kendi ve ailesinin can güvenliği konusunda endişelenebilirler. Çocukların güvende olduğunu ve her zaman bir yetişkinin gözetiminde olduğuna emin olmalarını sağlayın.

7. Seçenekler sunun: Ölüm çocuğun hayatında bir kaos yarattığında, ona seçenek sunmak onun kontrol etme duygusunu destekler. Örneğin; çocuğunuzu ölüm merasimi planlama işine dahil edip, nasıl katılacaklarını seçmelerine izin verebilirsiniz.

8. Ölen kişiyi hatırlamak için ritüelleri kullanın: Onun en sevdiği yemeği pişirmek, fotoğrafını asmak gibi anlamlı aktiviteler olabilir. Böylece ölen kişi hakkında düşünüp onunla bağına devam etmesini sağlayabilirsiniz.

9. Çocuğunuzun yasıyla empati kurun: Bir ölümden sonra doğru veya yanlış yoldan hissetmek yoktur. Çocukların çok duygusal olması veya hiç duygusal olmaması olağandır. Bazı çocuklar başta iyi görünün ancak daha sonra üzüntü ve acısını gösterir. Kimse nasıl hissettiği ile ilgili suçlanmamalıdır.

10. Mümkün olduğunca normal hayatınıza dönün: Çocuklar tahmin edilebilir bir ortamda yaşamayı isterler. Ancak sevdiğin birinin kaybıyla hayat karmakarışık bir hal alır. Yemek, uyku rutinleri ve günlük aktiviteleri her zamanki rutininde tutmaya çalışın.

11. Kendinize iyi bakın: Sizin ölümle baş etme beceriniz çocuğunuzun baş etme becerilerini etkileyecektir. Sosyal destek, fiziksel egzersiz, sağlıklı beslenme ve uyku alışkanlıklarınızı kullanarak mental ve fiziksel sağlığınıza dikkat edin.

12. Duygularınızı kontrol altına alın: Çocuklarınızın sizi üzgün veya ağlarken görmesi doğaldır. Ancak duyguların aşırı bir düzeyde ortaya konmasından kaçınmak gerekir.

13. İntihar söylemlerini ciddiye alın: Tıpkı yetişkinler gibi, çocuklar da sevdiklerinin ölümüne karşı güçlü duygusal tepkiler verebilirler. Çocuk intihar söylemlerinde bulunuyorsa veya yasıyla baş etmekte sıkıntı yaşıyorsa profesyonel destek almak uygun olacaktır.