Depresyon ruhsal hastalıklar arasında tarihte en eski tanımlananlardan biridir, kelime kökü Latincede çöküntü, çukur, bastırmak gibi anlamlara gelmektedir, ruh sağlığı için kullandığımızda ruhsal çöküntü anlamına geldiğini söyleyebiliriz. Depresyon kişinin yaşam kalitesini ve işlevselliğini düşüren, hafif, orta ve ağır şiddette seyredebilen psikiyatrik bir tanı ve psikolojik bir rahatsızlıktır.
Depresyonun belirtileri nelerdir?
Depresyon belirtileri aslında her insanda rastlanılacak normal duygular olarak kabul edebileceğimiz hüzün, mutsuzluk, düş kırıklığı gibi günlük yaşamda sık karşılaştığımız duygulardır, bunların şiddetinin ve süresinin uzamasıyla kişinin günlük yaşamını ve rutinini bozucu seviyeye gelmesi, normal duygulanımın ötesinde depresif bir ruh halinin başlamasına neden olmaktadır. Ağır derecede depresyon yaşamın önemli alanlarında aile, iş, sosyal yaşamda bozulmalara neden olur ve kişi gelecekle ilgili katı bir umutsuzluğa kapılarak intihar veya ölümü tek çare olarak düşünmeye başlayabilir. Bu durumlar göz önüne alındığında depresyon son derece ciddiye alınması gereken ruhsal bir rahatsızlıktır.
Depresyon Neden Olur?
Depresyona birçok şey neden olabilir; biyolojik ve kalıtımsal faktörler, çok sevilen birinin kaybı, bireysel faktörler, çevresel ve toplumsal nedenler, kişiler arası ilişkiler vb. Nedenlere göre değil ortaya çıkan belirti ve bulgulara göre depresyon tanısı konulur. Depresyon tanısı Amerikan psikiyatri birliğinin yayınladığı DSM-5 tanı kitabında;
Aşağıda sayılan 3 belirtiden en az ikisi
1. Birey için kesinlikle anormal olacak derecede, büyük ölçüde çevre şartlarından etkilenmeyen hemen hemen günün tamamına hakim ve en az iki hafta boyunca süren deprese duygudurum.
2. Normalde hoşlanılan etkinliklere karşı ilgi ve istek kaybı
3. Enerji azalması veya kolay yorulma
Bu belirtilere eşlik eden Toplam belirti sayısını en az 4’e tamamlayacak şekilde aşağıdaki belirtilerin olması
1. Kendine güven ya da özsaygının azalması
2. Makul olmayan bir şekilde aşırı pişmanlık veya suçluluk
3. Tekrarlayan ölüm veya intihar düşünceleri ya da her tür intihar girişimi
4. Düşünme kabiliyetinde dikkat toplamada azalma kararsızlık bocalama
5. Psikomotor aktivitede değişme
6. Her tür uyku bozukluğu
7. İştahta değişme buna eşlik eden biçimde kiloda değişme.
Orta şiddette depresif atak: Eğer toplam 6 ölçüt karşılanıyorsa
Şiddetli depresif atak: İlk 3 belirtinin tamamıyla birlikte toplam 8 belirti varsa
Depresyon Tedavisi var mıdır, kimlerden yardım alınmalıdır?
Psikolojik rahatsızlıkların psikoterapisi klinik psikologların çalışma ve uzmanlık alanlarıdır. Depresyon için geliştirilen ve etkisi araştırılan ilaçlar ve psikoterapi yöntemleri vardır, bu konuyla ilgili en doğru bilgiyi alabileceğiniz uzmanlar klinik psikologlar veya psikiyatri hekimleridir.
Psikoterapi
Depresyon tedavisi için yakın tarihte birçok psikoterapi yöntemi kullanılmıştır. Bunlardan tedavide etkisi gösterilmiş olan üç psikoterapi türü vardır; Bilişsel Davranışçı psikoterapi, kişilerarası terapi, davranışçı depresyon tedavisi. Bu yaklaşımlardan depresyonda etkililiği en iyi şekilde gösterilmiş ve çok sayıda deneysel araştırma yapılmış olan terapi bilişsel davranışçı psikoterapidir. Amerikan psikiyatri birliği (APA) hafif ve orta şiddette depresyon için tek başına bilişsel davranışçı terapiyi veya ilaçla birlikte bilişsel davranışçı terapiyi önermektedir.
Bilişsel davranışçı psikoterapi depresyonu “bilişsel üçlü” adını verdiği depresif hastaların kendisine (benim hatam, yetersizim, suçluyum)
Çevresine (dünya kötü ve berbat bir yer, her şey çok kötü, bana kimse yardım edemez)
Geleceğine (hiçbir şey düzelmeyecek, hiç iyi bir şey olmayacak) biçiminde olumsuz bir değerlendirmeyle baktıklarını öne sürmektedir. Tedavide bu bilişsel çarpıtmalar ve depresyonda azalan davranış aktiviteleri üzerinde durulur.
İlaç Tedavisi
Depresyonu ilaçla tedavi etmeyi amaçlayan bir yöntemdir. İlaçla tedavi Depresyon döneminde bozulan hormon döngüsünü ( serotonin, noradrenalin) düzenleyip kişinin kendini daha iyi ve enerjik hissetmesini hedefler. Depresyona yönelik ilaç kullanımı için psikiyatri hekiminin ruhsal muayenesi sonrasında depresyona yönelik ilaç reçete etmesi ile ilaçla tedaviden yararlanılabilir.
Ne zaman Psikoterapi alınmalıdır?
Hasta tercih ediyorsa, Psikoterapi ile tedavi imkânı varsa, yukarıda belirtilen depresyon belirtileri ve belirgin psikososyal zorlanmalar, İç çatışmalar, kişilerarası güçlükler gibi klinik belirtiler varsa psikoterapi bir seçenek olarak değerlendirilmelidir. Ayrıca gebe veya gebe kalmak isteyen kadınlarda tek başına psikoterapi önerilir, depresyon şiddetine göre psikoterapi ilk seçenek olarak dikkate alınır.
Amerikan psikiyatri birliği (APA) Depresyon Tedavi Kılavuzunda, “Depresyon tedavisinde özgül olarak etkinliği gösterilmiş olan psikoterapiler, hafif ve orta şiddetli depresyonda tek başına veya ilaç tedavisiyle birlikte kullanılabilir”
Orta veya şiddetli depresyonda: Belirgin şekilde psikososyal zorlanmalar, Kişilerarası sorunlar Kişilik bozukluğu, tedaviye uyum sorunu varsa ilaç tedavisiyle psikoterapinin birlikte uygulanmasını önermektedir
