ÇOCUKLARDA ALERJİK HASTALIKLAR ARTTI MI?
Hem dünyada hem de Türkiye’de çocuklarda astım, alerjik rinit, atopik dermatit ve besin alerjileri son 20–30 yılda belirgin şekilde arttı.
Hatta bazı çalışmalarda, geçmişle kıyaslandığında 2 katın üzerinde artışlardan söz ediliyor.
Çocuk sayısı azaldı ama alerji sayısı arttı… Bir anlamda “çocuk başına düşen alerji” yükseldi diyebiliriz.
Peki Neden Arttı?
Aslında tek bir suçlu yok. Birden fazla faktör bir araya gelerek çocukların bağışıklık sistemini farklı şekillerde etkiliyor.
1. Çok Temiziz! (Hijyen Hipotezi)
Hepimiz çocuklarımızı mikroplardan özenle koruyoruz… Ama bağışıklık sistemi zaman zaman “sıkılmaya” başlıyor.
Etkinlik yok, rakip yok, savaş yok…
Sonra ne oluyor?
“Madem gerçek düşman yok, ben de polene saldırayım.” diye düşünüp alerji geliştiriyor.
2. Şehirleşme ve Havasız Evler
Çocukların büyük bölümü artık kapalı alanlarda büyüyor.
Evler çok iyi izole, hava değişimi az, rutubet ve ev içi alerjenler (akarlar, küfler) daha fazla etkili oluyor.
3. Hava Kirliliği
Egzoz, fabrika dumanı, ince partiküller…
Hem akciğeri hem de bağışıklık sistemini sürekli irrite ederek alerjik hassasiyeti artırıyor.
4. Yetersiz Doğa ve Toprak Teması
Eskiden çocuklar bahçede koşturur, toprakta oynar, ağaca tırmanır, hayvanlarla iç içe olurdu.
Şimdi çoğu çocuğun “doğayla teması” tablet ekranındaki çiçek ikonundan ibaret…
5. Beslenme Alışkanlıklarının Değişmesi
Hazır gıdalar, paketli atıştırmalıklar, fast food tüketimi…
Bağırsak mikrobiyotasını bozuyor; bu da alerjik yatkınlığı artırıyor.
Bağırsak dediğimiz organ, bağışıklığın en büyük sahnesi aslında.
6. Anne-Baba Alerjikse Çocuğun Riski Artıyor
Genetik yatkınlık önemli bir faktör.
Anne-baba alerjikse çocukta alerji gelişme ihtimali %40–70 arasında.
**Peki Aileler Ne Yapabilir?
İşte En Sade ve En Etkili Önerilerim…
1. Evde Temizliği Abartmayın
Hijyen elbette önemli; ama aşırı dezenfektan, aşırı steril ortam bağışıklık sistemini şaşırtabilir.
Günlük temizlik yeterlidir, her şey “mikropsuz” olmak zorunda değil.
2. Ev Havalandırmasını İhmal Etmeyin
Ev, özellikle kışın sürekli kapalı oluyorsa:
• Günde en az 10–15 dakika havalandırma
• Halı ve perde kullanımını azaltma
• Toz birikimini azaltma
Faydalı olur.
3. Doğa Temasını Artırın
Çocuğu toprağa, çimene, bahçeye bırakın.
Küçük çamurlar, kum dokunuşları, bahçedeki bir uğur böceği bile bağışıklık sistemi için “eğitim seti” gibidir.
4. Beslenmede Tamamlayıcı Bir Yaklaşım
• Paketli gıdaları azaltın
• Taze sebze-meyveye ağırlık verin
• Yoğurt, kefir, probiyotik ve lifli gıdaları artırın
Bağırsak florası güçlendikçe alerjik eğilim azalır.
5. Pasif Sigara Maruziyeti Kesinlikle Olmasın
Evin içinde veya balkonunda sigara içilmesi bile çocuk için ciddi tetikleyicidir.
6. Gereksiz İlaç ve Gıda Takviyesinden Kaçının
Her öksürüğe, her hapşırığa ilaç kullanılması bağışıklık sisteminin dengesiyle oynayabilir.
7. Alerji Varsa Erken Tanı – Doğru Yönetim
Alerji testleri, tetikleyicilerin belirlenmesi, düzenli takip…
Bunlar hem çocuğun yaşam kalitesini artırır hem de ileride astım gelişme riskini azaltır.
Son Söz: Alerji Kader Değil, Yönetilebilir Bir Durumdur
Alerjik hastalıklar günümüzde gerçekten arttı; ama doğru bilgi ve doğru yönetimle çok daha kolay kontrol altına alınabiliyor.
Çocuğunuz alerjikse bu sizin bir hatanız değil; modern hayatın yan etkisi diyebiliriz.
Biz hekimler ise bu konuda hem yanınızdayız hem de her yeni bilimsel gelişmeyi yakından takip ediyoruz.
Gün sonunda önemli olan çocuğun rahat, sağlıklı ve mutlu olması.
Alerji varsa çözüm de var — hem de düşündüğünüzden daha fazla…
