Çocuklara hangi yaş aralığında ne tür sorumluluklar verebiliriz?

Terapilerde sık karşılaştığım problemlerden biri de ailenin “çocuğum sorumluluk almıyor”, “hiçbir şey yaptıramıyorum” yakınmalarıdır.

Bu sorumluluklar genelde dersler, ödevler, okulda kaybedilen eşyalar, günlük yapılması gerekenler vs. şeklinde olur. Çocuğuna daha küçük yaşlardan başlayarak sorumluluk vermeyen, büyüdükçe her şeyi onun yerine kendisi yapmaya veya karar vermeye devam eden annelerin çocuklarında farkındalık, neden-sonuç ilişkisi çıkarma, ve sorumluluk almanın da gelişmediğini görürüz.

Ebeveynler çocuklarının sorumluluklarını yerine getirmesini okula başladığı yıllarda hatta “daha çok küçük” diyerek 8-9 yaşlarına gelince bekliyorlar ki bu da genellikle ders, ödev, eşyalarını koruma konularında oluyor. Hele hele erkek çocuğu ise ne yazık ki ev içinde tabağını kaldırma, çamaşırını kirli sepetine atma, toz alma, yatağını toplama, odasını temizleme gibi sorumluluklar genelde pek verilmiyor. Ancak çocuğa erken yaşlardan başlayarak sorumluluk verilmesi, onun bu sorumlulukları algılayarak içselleştirmesi ve şekillenmesi, gelecekte gerek evliliğinde gerek sorumluluk alma konusunda problem yaşamaması için önemlidir. Çocuk bu şekilde sadece sorumluluk almayı değil neden sonuç ilişkisini kurmayı da öğrenir; Örneğin; “Neden okula giderken çantamı hazırlamak zorundayım?”, “Çünkü eksik malzemelerle gidersem derste geri kalırım ve öğretmenimden uyarı alırım” gibi. Peki çocuklara hangi yaş aralıklarında hangi görevleri vermek uygundur?

2-3 yaş aralığında yeni yürümeye başlayan çocuklar;

• Oyuncaklarını toplama (tabii ki bunu nasıl yapacağını göstermelisiniz)
• Yemekten sonra tabağını ve çatal-kaşığını kaldırma
• Çarşafını düzleştirme (düzeltmeyi beceremeyeceği için)
• Kirlilerini sepete atma
• Dökülenleri silme

Okul öncesi 4-5 yaş aralığındaki çocuklar

• Yukarıdaki görevlerle beraber
• Yatağını açmak-kaldırmak
• Giysilerini çamaşır makinasına atmak
• Çöpü kapıya koymak
• Tabakları bulaşık makinasına yerleştirmek
• Toz almak
• Varsa evcil hayvanınızın beslenmesi
• Çiçekleri sulamak

İlkokul çağı olan 6-8 yaş aralığında

• Yukarıdaki görevlerle beraber
• Yemek masasını hazırlama
• Temiz çamaşırları katlamak
• Evi düzeltmek
• Market alışverişini yerleştirmek

9-11 Yaş Aralığı Çocuklar

• Yukarıdaki tüm görevlerle beraber
• Yemek hazırlamaya yardım etmek
• Çarşaflarını değiştirmek
• Tuvalet temizliği
• Banyo lavabolarını, aynasını temizlemek
• Köpeği gezdirmek, kuşun kafesini temizlemek

12-14 Yaş Aralığında

• Yukarıdaki tüm görevlerle beraber
• Duş kabini temizliği
• Yerleri süpürme
• Varsa bahçe işleri
• Daha küçük kardeşleri varsa onlara yardım etmek
Ancak tüm bu görevleri aşamalı ve zorunluluk olarak hissettirmeden verdiğimizde ve kendimiz de sorumluluklarımızı yerine getirerek iyi bir model olduğumuzda sorumluluk bilinci yerleştirilen çocuklar yetiştirebiliriz.