Çalışma Hayatının Çift İlişkilerine Etkisi: İş Stresi ve Evlilik Terapisi

İş Stresi ve Çift İlişkilerine Yansımaları
İş stresine maruz kalan bireyler sıklıkla yorgunluk, tükenmişlik ve tahammülsüzlük yaşar.
Bu durum, eşler arasındaki duygusal paylaşımın azalmasına ve partnerler arasında
yabancılaşmaya yol açabilir. Uzun süreli stres, çiftler arasında öfke patlamalarına,
sabırsızlığa ve empati eksikliğine neden olur.
İletişim üzerinde de iş baskısının olumsuz etkileri vardır. Çalışma hayatının yoğunluğu,
çiftlerin birbirine ayırdığı zamanı kısıtladığı için günlük konuşmalar azalır. Tartışmaların
çoğu, iş stresinin eve taşınmasıyla tetiklenir. Bu durum, ilişkide iletişim kazalarının
artmasına ve sorunların çözülemez hale gelmesine yol açar (Repetti, 1989).
İş stresi çiftlerin cinsel yaşamlarını da etkiler. Aşırı yorgunluk ve zihinsel meşguliyet, cinsel
istekte azalmaya yol açabilir. Seksüel doyumun azalması ise çiftler arasında duygusal
yakınlığı zayıflatır ve yabancılaşmayı artırır.
İş stresinin yalnızca bireyi değil, aile sistemini de etkilediği bilinmektedir. İşten eve taşınan
stres, ebeveynlerin çocuklarla ilişkisine de yansır. Anne-babanın gerginliği, aile içi
çatışmaları artırır ve çocuklarda kaygı düzeyinin yükselmesine yol açabilir.

Kuramsal Çerçeve

Bowen’ın (1978) Aile Sistemleri Teorisi, bireyin yaşadığı stresin aile sistemine yayıldığını
belirtir. İş hayatında yaşanan stres, aile üyeleri arasında dolaylı biçimde hissedilir ve çift
ilişkisinde dengeyi bozabilir.
Bağlanma kuramına göre, güvenli bağlanmaya sahip bireyler iş stresini daha sağlıklı
biçimde yönetirken; kaygılı veya kaçıngan bağlanma stillerine sahip kişiler stresi
evliliklerine olumsuz yansıtma eğilimindedir. Güvenli bağlanma, stresin ilişkiler üzerindeki
yıkıcı etkilerini azaltan koruyucu bir faktör olarak değerlendirilir (Mikulincer & Shaver,
2007).
Bodenmann’ın (2005) Stres ve Çift Dinamikleri Modeli, stresin çift dinamiklerini etkilediğini
ve eşlerin 'dyadic coping' yani ortak başa çıkma becerileri geliştirmesinin ilişki doyumunu
artırdığını belirtir. Çiftlerin stresle birlikte mücadele etmeleri, evliliklerini güçlendiren
önemli bir faktördür.

Evlilik Terapisinde Müdahale Yöntemleri
1. Stres Yönetimi Çalışmaları: Evlilik terapilerinde partnerlere stres kaynaklarını tanımlama
ve yönetme becerileri kazandırılır. Gevşeme teknikleri, nefes egzersizleri, problem çözme
yöntemleri ve zaman yönetimi stratejileri kullanılır.
2. İletişim Becerileri Eğitimi: İş stresinin ilişkiyi zedelememesi için çiftlere etkili iletişim
becerileri öğretilir. 'Ben dili', aktif dinleme, duygu ve ihtiyaçların açık ifade edilmesi
terapide uygulanan temel tekniklerdir.
3. Gottman Yaklaşımı: John Gottman’ın modeli, çiftlerin 'duygusal banka hesabı'nı
güçlendirmelerini hedefler. Çiftler, yoğun iş temposuna rağmen birbirlerine küçük ama
sürekli olumlu davranışlarda bulunarak ilişkilerini güçlendirebilirler. 'Onarıcı girişimler' ise
tartışmaların evlilik üzerinde yıkıcı etki yaratmasını engeller (Gottman, 1999).
4. Duygu Odaklı Terapi (EFT): EFT, partnerlerin stres altında bile duygusal ihtiyaçlarını fark
etmelerini ve güvenli bağlanmayı yeniden kurmalarını sağlar. Bu yaklaşım, çiftlerin iş
kaynaklı stresin ilişkilerine etkilerini fark etmelerine ve yeni bağlanma deneyimleri
geliştirmelerine yardımcı olur (Johnson, 2008).
5. İş-Yaşam Dengesi Müdahaleleri: Çiftlere, iş ve özel yaşam arasında sağlıklı sınırlar
koymaları öğretilir. Ortak aktiviteler planlamak, birlikte kaliteli zaman geçirmek ve evlilikte
öncelikleri yeniden belirlemek, terapötik sürecin önemli bir parçasıdır.

Türkiye Bağlamında Değerlendirme
Türkiye’de iş yaşamı, uzun mesai saatleri, iş güvencesizliği ve ekonomik kaygılarla
karakterizedir. Özellikle metropollerde yaşayan çiftlerde iş stresi, evlilik çatışmalarının

temel nedenlerinden biridir. Geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri nedeniyle erkeklerin iş
stresini eve taşıması, kadınların ise hem iş hayatında hem evde sorumluluk yüklenmesi,
evlilik ilişkilerinde gerginlikleri artırmaktadır. Bu nedenle evlilik terapilerinde kültürel
dinamiklerin dikkate alınması, müdahalelerin etkililiğini artırır.

Tartışma
İş stresi, çift ilişkilerinde göz ardı edilen fakat kritik öneme sahip bir faktördür. Çiftler
stresle başa çıkmada yalnızca bireysel değil, ilişkisel düzeyde de beceriler geliştirmelidir.
Araştırmalar, 'ortak başa çıkma' (dyadic coping) stratejilerini kullanan çiftlerin, stresin
olumsuz etkilerini daha az yaşadığını ve evlilik doyumlarının daha yüksek olduğunu
göstermektedir (Bodenmann, 2005).
Türkiye’de yapılacak çalışmalar, kültüre özgü iş stresi ve evlilik ilişkisi dinamiklerini
anlamak açısından önemli olacaktır.

Sonuç
Çalışma hayatı, çiftlerin ilişkilerinde önemli bir stres kaynağıdır. İş stresi, duygusal
uzaklaşma, iletişim sorunları, cinsel doyumda azalma ve aile içi çatışmalara yol açabilir.
Evlilik terapisinde stres yönetimi, iletişim becerilerinin geliştirilmesi ve iş-yaşam
dengesinin sağlanması, çiftlerin daha sağlıklı ve doyumlu ilişkiler kurmalarına katkı sağlar.

Kaynakça
 Bodenmann, G. (2005). Dyadic coping and its significance for marital functioning.
European Psychologist, 10(3), 182–192.
 Bowen, M. (1978). Family therapy in clinical practice. Jason Aronson.
 Gottman, J. M. (1999). The seven principles for making marriage work. Crown.
 Johnson, S. M. (2008). Hold me tight: Seven conversations for a lifetime of love. Little,
Brown Spark.
 Karney, B. R., & Bradbury, T. N. (1995). The longitudinal course of marital quality and
stability: A review of theory, method, and research. Psychological Bulletin, 118(1), 3–34.
 Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2007). Attachment in adulthood: Structure, dynamics,
and change. Guilford Press.
 Repetti, R. L. (1989). Effects of daily workload on subsequent behavior during marital
interaction: The roles of social withdrawal and spouse support. Journal of Personality
and Social Psychology, 57(4), 651–659.