ÖZGÜL(SPESİFİK)FOBİ
Özgül Spesifik Fobi Nedir?
Spesifik Özgül fobi belirli bir nesne veya durumun varlığına işaret eden (uçmak,yükseklik,havyanlar ,iğne yaptırmak, kan görmek gibi) dikkat çekici ve ısrarlı veya mantıksız korku olarak tanımlamaktadır.
Rahatsızlık nadiren tek başına yer alır ancak genellikle diğer kaygı bozukluklarıyla, depresif bozukluklarla ve yıkıcı rahatsızlıklarla birlikte seyreder.
Ayrılık kaygısı özgül fobiye eşlik eden en yaygın rahatsızlıktır.Ek olarak normal gelişme süresinin bir parçası olarak tüm çocukların korkuları olduğundan özgül fobinin korkudan ayırt edilmesi önemlidir.
ÖZGÜL (SPESİFİK) FOBİNİN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ
Özgül fobinin ortaya çıkışı üçlü bir tepki sistemiyle olmaktadır.
Davranışsal
Bilişsel
Fizyolojik
Çocuklarda özgül fobinin en yaygın davranışsal dışavurumu korkulan uyarandan kaçınmaktadır.
-Evde korkulan bazı yerler gibi(örn:bodrum katı) belirli durumlardan kaçınmak veya kaçmak.
-Karanlıktan kaçmak için uyurken ışığı açık bıraktırmak veya anne babasından birinin kendisiyle birlikte uyuması için ısrarcı olmak.
-Boğulma korkusuyla yemek yemekten kaçınmak
-İğne korkusu nedeniyle doktor randevusuna gitmekten kaçınmak.
-Bilişsel tepkiler genellikle korkutucu düşünceleri (‘korkuyorum, yapamam’)
-Ve yıkıcı sonuç beklentisini (Yıldırım çarpmasından öleceğim) içermektedir.
Psikolojik Tepkiler’de :
-Terleme
-Mide Bulantısı
-Ağız kuruması
-Artan nabız
-Titreme
-Kas gerilmesi
ÖĞRENME FAKTÖRLERİ
Travma elbette bir fobiye yol açabilirken, bir fobinin gelişmesi sadece öğrenme yoluyla olmaktadır.Sosyal öğrenme faktörleri de rol oynayabilmektedir.
Bir çocuk başka birinde fobik bir reaksiyon gözlemleyebilir. (ÖRN. Başka bir çocukta) veya okuyarak ve çeşitli medya ürünleriyle başkalarının fobik reaksiyonlarını öğrenebilir.
YAPISAL FAKTÖRLER
Bazı mizaç özelliklerinin (utangaçlık , içe dönüklük çekingenlik vb çocukluk dönemi korkularının gelişiminde rol oynadıklarına inanılmaktadır.
AİLE ETKİLERİ,
Kaygı ve fobik bozuklukları bulunan ebeveynlerden doğan davranışsal olarak ket vurmuş çocuklardaki fobi oranlarının yüksek oluşu sadece genetik bağlantılı değil aynı zaman da çevresel bağlantılı bir soruyu gündeme getirmektedir. Sürekli olarak kaygı rahatsızlığından muzdarip ebeveynlerle kalmış çocuklar ihtiyatlılık , kararsızlık , yeni ve farklı durumlar karşısında korku hissi gibi davranışsal ket vurma özellikleri geliştirilebilir. Fobi sahibi ebeveynlerin kaçınma davranışları çocukları tarafından model alınabilir.
OKUL TEMELLİ MÜDAHALELER
Öğretmenler İçin İpuçları
1-Öğrencinin sürekli olarak korkusunu tekrarlayıp durmasına müsaade etmeyiniz.
2-Öğrencinin obsesif korkusu nedeniyle tüm ilginizi üzerine toplamasına izin vermeyin, bunun yerine, hazırlanan müdahale planını kuvvetlendiren veya ‘planlı görmezden gelme ‘ yöntemini kullanın.
3-Öğrencinin evi aramanızı isteyen taleplerini kabul ederek tedavi planından sapmasına müsaade etmeyin.
4-Çocuğun korkulu görünmesi veya korktuğunu ifade etmesi halinde daha önceden tanımlanan hatırlatıcıları kullanın.
5-Etkilenen çocuğun zihninin fobisiyle meşgul olması halinde , derhal konuyu değiştirin
