Borderline Kişilik Bozukluğuna Şema Terapi ile Yaklaşım
Kişilik, kişinin kendine özgülülüklerinin bir bileşimi, bireyin günlük yaşantısında gösterdiği tepkilerin ve tutumların oluşturduğu, kendi içinde tutarlılığı bulunan ve öngörülebilir yanı olan bir örüntü olarak tanımlanabilmektedir (Arntz ve Genderen, 2021). Bu örüntüler, belli başlı durumlarda belli başlı reaksiyon gösterebilme yetileri, engellenme ve çatışmalar karşısında oturmuş baş etme şekilleri, savunma düzenekleridir (Öztürk ve Uluşahin, 2020). Bahsedilen bütünlük durumunda, çoğu bireyde görülen değişkenlik aralığından sapmalar görünmekteyse, bireyin topluma olan uyumunda ve işlevselliğinde sıkıntı göstermesine sebep oluyor ise, kişilik özellikleri fazlasıyla katı durumda ve öznel açıdan bir sorun yaratmakta ise kişilik bozukluğu tanısı koyulabilmektedir (Arntz ve Genderen, 2021).
Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireylerde belirgin bir şekilde kişinin kimlik duygusunda, kişilerarası ilişkilerinde ve duygulanımında yaygın ve süregiden bir dengesizlik gösterilebilmektedir (Öztürk ve Uluşahin, 2020). Sınırda kişilik bozukluğunun tanımlanması karışık ve zordur. Geçmiş dönemlerde psikozlar ve nevrozlar arasında bir sınırda olduğu düşünülmüştür. Bu bozukluğa sahip kişiler neredeyse her zaman bunalım içindedirler ve kriz yaşamaktadırlar. Paranoya veya geçici dissosiyatif semptomlar gibi gerçeği değerlendirmelerinde geçici bozulma dönemleri olabilmektedir. Öz kıyım girişimlerinde de bulunabilmektedirler. Rahatlıkla öfkelenebilir ve manipülatif davranışlar sergileyebilirler. Para ve cinsellik gibi alanlarda da dürtüsel davranabilmektedirler (Köroğlu ve Bayraktar, 2010).
Şema terapi, BDT ve diğer terapi ögelerinin bileşimlerini içine alan bir terapi yöntemidir (Arntz ve Genderen, 2021). Bu terapi modeli, davranışçı terapinin geliştirilmiş hali olmasına karşın içeriğinde psikodinamik terapinin önemli birtakım unsurları da yer edinmektedir (Roediger, 2020). Borderline kişilik bozukluğunu tedavi ederken şema mod yaklaşımını kullanmanın faydalı sonuçlar verdiği görülmektedir. İyileşmesi güç olarak bilinen borderline kişilik bozukluğunda şema terapi ve şema mod yaklaşımı, birçok etkili ve çeşitli metot gösterebilmektedir. Bu sebepten ötürü de borderline kişilik bozukluğuna sahip hastalar ve yakınları için umut vaat eden bir gelişme olduğu söylenebilir (Gök, 2022). Borderline kişilik bozukluğunda en fazla ortaya çıkan beş mod ise, öfkeli çocuk, terk edilmiş çocuk, kopuk korungan, cezalandırıcı ebeveyn ve sağlıklı yetişkindir. Modların özelliklerine göre ise, madde kullanımı, kontrolsüz para harcama, aşırı yeme, tehlikeli cinsel aktiviteler gibi davranışlar görülebilmektedir. Şema terapinin hedefi ise fazla zayıf ya da hiç bulunmayan sağlıklı yetişkin modunu kişi için güçlendirebilmeye çalışmaktır (Kutlu, 2018).
Kaynakça: https://www.sobibder.org/index.php/sobibder/article/view/444/412
Yazarlar: Arya Khadivi SOHRABİ, Doç. Dr. Meryem KARAAZİZ
