Ayrılık Yas Süreci ve Psiko-Duygusal Etkiler
### Yas Süreci Nedir?
Elisabeth Kübler-Ross’un modeline göre yas süreci şu evrelerden oluşur:
1. **İnkâr:** Gerçeği kabullenememe, şok ve şaşkınlık hâli.
2. **Öfke:** Terk edilene, kendine ya da ilişkiye duyulan öfke.
3. **Pazarlık:** “Keşke şöyle olsaydı”larla ilişkiyi zihinde geri getirme çabası.
4. **Depresyon:** Kaybın ağırlığı, umutsuzluk, içe çekilme.
5. **Kabullenme:** Gerçeğin kabulü, yeni yaşam düzenine geçiş.
Bu evreler sıralı olmak zorunda değildir. Birey bu evreler arasında ileri-geri geçişler yaşayabilir.
### Ayrılığın Psikolojik Etkileri
- Duygusal dengesizlik, ani ağlama ya da taşkınlık
- Uyku ve iştah değişiklikleri
- Geleceğe dair motivasyon kaybı
- Suçluluk, pişmanlık ve değersizlik hissi
- Fiziksel yakınlık özlemi, zihinsel takıntılar
Ayrılık, bireyin bağlanma sistemini doğrudan etkileyen bir kırılmadır. Özellikle kaygılı bağlanan bireylerde terk edilme korkusu, öz-değere dair yıkım hissi daha yoğun yaşanabilir.
### Ayrılıkla Baş Etme Sürecinde Öneriler
1. **Duygulara alan tanımak:** “Güçlü olmalıyım” yerine, “Bu zor bir süreç ve üzülmem normal” diyebilmek önemlidir.
2. **Ritüeller oluşturmak:** Veda mektupları yazmak, eski eşyaları kaldırmak gibi sembolik eylemler yas sürecini destekler.
3. **Sosyal destek:** Güvenilen arkadaşlarla duyguları paylaşmak yalnızlığı azaltır.
4. **Kendine yönelmek:** Hobiler, seyahat, terapi, fiziksel aktivite ile benlik değerinin yeniden inşası mümkündür.
5. **Terapötik destek:** Özellikle uzun süren veya işlevselliği bozan ayrılık yaslarında psikoterapi çok faydalıdır.
### Terapide Ayrılık Yasının Ele Alınması
Terapide danışanın ayrılıkla ilgili inançları, öz-değeri, bağlanma biçimi ve geçmiş ilişkileri çalışılır. Bu sayede sadece bu ilişkinin değil, tüm ilişki örüntülerinin daha farkında bir şekilde ele alınması mümkün olur.
### Ayrılık Sonrası Yeniden Doğuş
Her bitiş, yeni bir başlangıcın kapısını aralar. Ayrılık, bireyin kendini yeniden tanıması, değerlerini sorgulaması ve dönüşmesi için bir fırsattır. Yas süreci tamamlandığında, birey daha dirençli, daha farkında ve daha güçlü olabilir.
---
Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
