Çağımızın insanı hayatındaki her şeyin mükemmel olmasını istiyor. Mükemmel bir eş, mükemmel bir evlilik, mükemmel bir evlat.. Halbuki mükemmel bir insan olmadığı gibi mükemmeli hayal etmek kişide hayal kırıklıkları, doyumsuzluk ve tatmin olmamaya sebep olmaktadır. Hatta yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda mükemmel olmaya çalışmanın sakıncalı olduğu ortaya çıkmıştır.
Devamlı Eleştiren Bir İç Ses
Mükemmelliyetçilik kişinin kendisinden beklentilerinin çok fazla olması, bu beklentilerle ilgili eleştirel davranması ve hata yapmaktan kaçınmasıdır. Bu tarz kişiler başkalarının da hata yapmasını kabul etmez, her şeyi düzgün ve planlı olmasını ister, başarısızlığa tahammülleri yoktur, kendilerine karşı oldukça eleştirel davranıp kendilerine ceza verme, sevdikleri şeylerden mahrum etme gibi davranışlar sergilerler. Kendi başarılarını da içten içe küçümseme eğiliminde olurlar. Aslında “kusursuz “ olma çabası içindelerdir.
Kişi kendisini mükemmel olmak için zorladıkça hata yapmaktan kaçınacak, duygusuzca davranacak ve kendi olmaktan uzaklaşacaktır. Önemli olan yapılan hatalardan ders çıkarıp hayatımıza yön verebilmektir.
Araştırmacılar mükemmelliyetçiliğin iki farklı yönü olduğunu ortaya koymuşturlar. Kişinin kendi ile ilgili yüksek beklentilerinin olması, “kendi odaklı mükemmelliyetçiliktir”. İkincisi ise başkalarının kişiden yüksek beklentiler içerisinde olması da “başkaları odaklı mükemmelliyetçilik” olarak adlandırılmaktadır.
Mükemmeliyetçiliğin Zararları
Mükemmelliyetçilik her ne kadar güzel bir özellik gibi görünse de aslında “uyumsuz” bir davranıştır. Mükemmelliyetçilik konusunda araştırmaları bulunan bilim insanı Hewitt’e göre mükemmelliyetçiliğin başarı arzusuyla karşılaştırılmaması gerektiğini ve bu kavramın aslında olumlu hiçbir yanının bulunmadığını belirtmektedir. Başkaları odaklı mükemmel olma düşüncesinde birey ancak mükemmel olursa başkaları tarafından sevileceği düşüncesine sahiptir. Ancak bu düşünce kişide yoğun baskı altında olma hissinin oluşmasına ve depresyona sebep oluşturmaktadır. Bu yoğun baskı kişide yetersizlik, çaresizlik ve başarısızlık duygusunu oluşturur ve kişi duygusal olarak oldukça yıpranır. Günlük hayatta patronunuzun, ailenizin ve eşinizin sizden beklentisinin olması normaldir, ancak mükemmelliyetçi kişiler bu beklentileri abartma eğilimi gösterip istenilenden daha fazlasını sunma çabası içerisine girerler. Farkında olmadan kendilerini o kadar çok baskılarlar ki kendi ihtiyaçlarını arka plana atıp ellerinde ki işi tamamlarlar. İş yaşamında tükenmişlik sendromu yaşamaya eğilimlidirler. İş hayatında kendisinden yüksek beklentilerinin olması, başarma hırsı ve yetersizlik duygusu bu kişilerin psikolojik olarak zorlayarak zaman içersinde tükenmelerine yol açmaktadır. Bunun yanı sıra depresyon, takıntı, kaygı, kronik yorgunluk ve baş ağrısı, erken ölüm ve intihar gibi pek çok sorunlara yol açmaktadır. Bunun yanı sıra günümüzde gittikçe yaygınlaşan aneroksiya nervoza ve bulimia hastalıklarının mükemmelliyetçi düşünce yapısındaki bireylerde gözlemlendiği bilinmektedir. Bu tarz kişiler kendileriyle ilgili yüksek bekletiye girerler ve bedenleriyle ilgili eleştirel düşüncelere geliştirirler ve kendi dış görünüşlerinden memnun olmazlar.
Psikolojik Sorunlar
Kaygı, depresyon ve intihar fikri son on yılda Amerika, Kanada ve İngiltere’de oldukça yaygınlaşmıştır. Bu tür sorunlardan kişinin kendisini koruyabilmesinin en önemli yolu kendisine karşı merhametli olmasıdır ancak mükemmelliyetçi kişiler kendilerine merhamet, sevgi ve şefkat duyguları beslemezler. Sınırlarını sonuna kadar zorlayan bu kişile kendilerini eleştirerek depresyon yaşamaya eğilimli olurlar. Mükemmelliyetçilik kişide baskı ve strese sebebiyet verdiği için bu yapıdaki kişilerin daha erken yaşta öldüğü bilinmektedir.
Mükemmelliyetçi Kişilerin Özellikleri
-Hata yapmaktan korkarar, eğer hata yaparlarsa kendilerini değersiz hissederler,
-En iyiyi istedikleri için yaptıkları işten hiç tatmin olmazlar,
-Yaptıkları işlerde yeteri kadar tatmin olmadıkları teslim gününe kadar uğraşırlar,
-Her şeyde en iyiyi yapmak isterler,
-Ulaşılması güç hedefler koyarlar,
-Detaycıdırlar,
-Dakiktirler.
Mükemmeliyetçilikle İlgili Ne Yapmalıyım?
İlk olarak mükemmelliyetçi olmaktan vazgeçin. Size ve yakın çevrenize hayatı zorlaştırdığını kabul edin. Kendi istek ve ihtiyaçlarınız doğrultusunda gerçekçi hedefler koyun. Hedeflerinizden birine ulaştıktan sonra bir diğer hedefinizi belirleyin. Bir işle meşgulken aldığınız keyif ve doyuma odaklanın, sonuç odaklı olmayın. Bir hata yaptığınızda, ders almayı ve yola devam etmeye odaklanın. Örneğin, bir yazılınız var ve çok verimli şekilde ders çalıştınız. Yazılı esnasında dikkatiniz dağıldı ve aslında yapabileceğiniz soruyu kaçırdınız ve umduğunuzun altında bir not aldınız. Burada dönüp bakmanız gereken o konuyu ne kadar iyi öğrendiğiniz ve bir sonraki sonavda daha dikkatli okunumanız gerektiği olmalıdır.
