Eşlerin birlikte boşanmaya karar vermeleri, eşler ve çocuklar için oldukça zor bir süreçtir. Boşanma süreci, çocukların psikolojik, duygusal, fiziksel ve akademik olarak etkileyebilir. Ebeveynlerin boşanması, çocukların dünyasında çoğu zaman travmatik etki oluşturur. Çocukların bakış açısına göre anne ve babanın ayrılması aile kaybı olarak görülebilir.
Ebeveynlerin aralarındaki bazı anlaşmazlıklardan doğan sorunlar, sağlıklı bir ilişkinin normal bir parçası olarak görülebilir. Her ilişkinin iniş ve çıkışları vardır, ancak her sorun mutlaka boşanacaklar anlamına gelmez. Bazen de bu davranımlar boşanmanın işareti de olabilir. Bu anlaşmazlıklar giderek daha yoğun bir hale geldiğinde, bu ilişkinin problem sinyalleri ortaya çıkmıştır.
Ebeveynler arasındaki gerginliği, bebekler, kendi dönemlerinde hissedebilirler, ancak çatışmanın ardındaki mantığı anlayamazlar. Ebeveynler arasındaki gerginlik arttıkça bebekler, yabancıların yanında tedirgin, sinirli, yapışkan hale gelebilirler ve sık sık duygu patlaması yaşayabilirler. Bebekler de bu durum, gelişimsel gecikmeye yol açabilir. Bu dönemin geçişi kolaylaştırmak için, bebeklik döneminde tutarlılık ve rutin oldukça çok önemlidir. Boşanma sırasında ya da sonrasında, özellikle yeme, uyku ve beslenmeyle ilgili normal günlük rutinleri sağlamak faydalıdır. Çocuklara en sevdiği oyuncaklarını vermek, çocuklarda güvenli alan oluşturmak, fiziksel rahatlık sunmak, kucağa almak, çocukla fazlaca zaman harcamak, çocuklar için önem arz etmektedir.
Ebeveynlerin, birbirlerine karşı davranış şekillerini çocuklar çok fark etmeyebilir. Bazen çocuklar, anne ve babalarının tutumlarından, iletişim ve ilişkilerinden çıkarımda bulunurlar. Çocuklar bu ilişki değişikliklerini fark ettiklerini fark edemezler. Bu değişiklikleri fark ettiklerinde anne ve babasının evli kalmayacağını düşünürler ve bu endişeden kaynaklı anne babalarına “siz boşanacak mısınız? ” sözcüklerini dile getirirler.
Eşler, aralarında bir sorun olduğunda hemen yakınlarına söylemeyi tercih etmeyebilirler. Ancak aralarındaki ilişkiden sorunlu olduğu ve bu davranımlardan hoşlanılmayan değişiklikler görünebilir. Problemli bir ilişkinin belirtileri, Anne ve babanın birbirleriyle konuşmuyor olması, nadiren birlikte vakit geçiriyor olmaları, aralarında normalden daha sık tartışmaları gibi belirtiler gösterebilir.
Anne ve babaların çocuklarıyla sorunları hakkında hemen konuşmamasının birkaç nedeni olabilir. Çocuklar, ebeveynlerin sorunlarının olduğunu kabûl etmeye hazır olmayabilirler. Ebeveynlerde çocuklarını yetişkin sorunlarına dahil etmek istemeyebilir, çocuklarını korumaya çalışabilirler.
Çocuklar, ebeveynlerinin boşanacağını düşünüyorsa ne yapmalılar?
Çocuklar, anne ve babalarının aralarında sorunlarının olduklarını fark ettiklerinde, endişeleri varsa, yapılacak en iyi şey, doğrudan ebeveynleriyle konuşmalarıdır. Aile içerisinde farklı davrandıklarını bu durumu fark ettiklerini ve endişeli olduklarını söylemek en doğrusudur. Ancak ebeveynlerin verecekleri cevap ne olursa olsun, Boşanma eşler arasındadır. Çocuklar arasında değildir. Anne ve babalar çocuklarını her zaman seveceklerdir.
Anne ve babanın ayrılacağı konusu gençlerde ise, oldukça zorlayıcı bir durumdur. Ergenlik yılları, arkadaşlık ilişkileri, okul ile ilgili çok fazla şeyin olduğu, gençlerin yüksek duyguları yaşadığı bir dönemdir. Birçok genç, bu süre zarfında zaten yoğun stres yaşıyor olmalarıdır. Ebeveynlerin boşanması veya evdeki sorunlar gençlerin stresini artırabilir. Ebeveynler arasındaki sorunlar, gençlerin bu geçiş döneminde vereceği kararları oldukça fazla etkileyecektir. Ebeveynleri boşanmış olan gençler ve yetişkinler kendilerinde yeterlilik, baş etme becerisi kazanma konusunda bilgi sahibi olabilirler. Pek çok genç, kendilerinde bir sorun olduğundan endişe ettikleri için duygularını bastırmaya eğilimli olabilir. Bununla birlikte, duygularını deneyimlemek ve onları boşaltmalarına izin vermek, zihinsel sağlık için çok önemlidir. Gençler ebeveynlerin boşanacağını öğrendiğinde, hissedebilecekleri birçok farklı duygu durumu vardır. Belki kızgın, şaşkın, üzgün hissetmek, bu durum hakkında ne hissedilirse hissedilsin, duyguları doğrulamak kesinlikle çok önemlidir.
Hayat bize olduğundan fazla dersler verebilir. Asıl olan olumsuz girdaplardaki dalgalara karşı merdanece sağlam durabilmektir.
Uzm. Çocuk Gelişim/Psikoloji Bilim Uzm.
Yasemin TAŞ
