Aleksitimi Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Aleksitimi kulağa ilk çalındığında, bu kelime insanlarda acaba bir ilaç markası mı, fizyolojik bir hastalık mı gibi bir şeyler çağrıştırıyor olabilir. Aleksitimi, duyguları fark etme, tanımlama algılama ve ayrıştırma konusunda zorlanma durumudur, basitçe bir duygusal körlük olarak tanımlanabilir. Aleksitiminin ortaya çıkışının en önemli normlarından biri sosyo-kültürel yapılanmadır. Günlük hayat içerisinde izole olan, bu dünyaya ait değilmişçesine dışsal bir algıya sahip ve duyguyu aktarma, ifade etme kavramlarından uzak duran kişilerdir. Günlük yaşamlarında sınırlı ilişki kurabilen kişiler olsalar da duygusal mekanizmaları işlevsel çalışmadığından empati kurmakta çok zorlanırlar.
Aleksitimi kavramı bazı araştırmacılara göre bir savunma mekanizması ya da bir baş etme stili olarak tanımlansa da aslında duygusal ve bilişsel bir bozukluk olduğunu söylemek mümkün. Nörobiyolojik çalışmalar incelendiğinde, özellikle beynin sağ hemisferinde hasar olan kişilerin daha çok aleksitimik belirtiler gösterdiği görülmüştür. Hatta bazı beyin ameliyatlarında sağ hemisferde oluşan hasar sonrasında kişinin duygularını yansıtma mekanizmasının çalımadığı gibi pek çok sonuca da rastlanmıştır. Beynimizin sağ hemisferi, duyguları işleme ve organize etmede, dilin duygusal aktarımını tanımlamada rol oynadığı için buna bağlı aleksitimik belirtiler oluştuğu söylemek mümkün.
Psikosomatizasyon ve Aleksitimi
Psikolojik temelli ağrılar yani psikosomatizasyon ile alekstimi arasında pozitif bir koreleasyon olduğu yapılan araştırmalarca görülmüştür. Özellikle ülkemizde yapılan çalışmalarda psikosomatik hastalarda %22lik bir oranda aleksitimi tespit edilmiştir. Başka bir çalışmada ise fizyolojik belirtilerle başvurmuş ancak organik anlamda bir patolojiye rastlanmamış kişilerde aleksitimi %64.2 olarak görülmüştür. Kişi duygusal aktarımlar konusunda yaşadığı sorunları, kendi bedenine bir ağrı olarak kodlar. Bu ağrılara mantıksal çerçevede fizyolojik yanıtlar arar, fakat duygu bazlı ağrılar olduğu için bunu tanımlamakta ve algılamakta zorlanabilir.
Aleksitimi kavramının bilinmesi ve bu durumdan dolayı hayata adapte olmakta zorlanan kişilere, yeni bir pencereden bakabilmelerini sağlamak önemlidir. Çocuklarına duyguları ifade etmenin önemini vurgulayan ebeveynler olmak, hayvanlara ve çevreye duyarlı davranmak, kadına değer vermek, toplumsal şiddeti azaltmak, eğitim anlamında çağdaş adımlar atmak da toplumsal olarak aleksitimili birey sayısını azaltmada üzerimize düşenlerdir.
