ADIM ADIM BEBEĞİMİ BÜYÜTÜYORUM
ADIM: GEBELİK MÜJDESİ
0-3 AY ARASI BESLENME
Sizlerle bundan sonra ki yazılarımda adım adım gebelikten doğum sonrasına kadar beslenmeye dair her şeyi paylaşacağım. Haydi, ilk adımla başlayalım…
İlk adım en heyecanlı adımlardan bir tanesidir. Aile olmanın temellerinin yeniden inşa edildiği bir dönemdir. Bir toplumun geleceği sağlıklı ve bilinçli bireylerin varlığı ile süreklidir. Çocukların sağlıklı olarak dünyaya gelmesi için annelerin gebe ve emziklilik döneminde, fetal gelişme, süt yapımı, besinlere olan gereksinmelerin artması ve buna bağlı olarak yeterli ve dengeli beslenmeleri ve sağlıklarını korumaları konusunda bilinçlendirilmeleri gereklidir.
Gebelik her kadın için doğal bir olaydır. Bu dönemde bebek ve anne sağlığını etkileyen bazı etmenler vardır.
Annenin erken yaşta veya geç yaşta gebe kalması
Daha önce ki gebelik sayıları
Son iki gebelik arasındaki süre
Gebelikte geçirilen enfeksiyonlar
Kullanılan ilaçlar
Annenin kronik hastalıkları
Sigara, alkol gibi madde kullanımı
Işın (Radyasyon alması)
Besinlerle küf, mantar ve pestisit artıklarının alınması
Beslenme düzeni
Gebelikte kadının kendi metabolizma düzeni üzerine fetal büyümenin de eklediği gereksinimler vardır. Gebelik insan yaşamında beslenmenin en önemli olduğu dönemdir. Hatta bu gerçek halk arasında gebeler için ‘’ İki canlısın artık sen, iki kişilik yemen gerekli’’ diye vurgulanmaktadır. Dikkat edilmesi gereken en önemli unsur gebelikte, alması gereken gereksinmenin üzerinde olunursa da, gereksinmenin altında beslenilirse de büyük risk taşımaktadır.
Anne adayı gereksinmenin üzerinde beslenirse, ciddi anlamda kilo artışı gerçekleşir. Bunun sonucunda gebelik şekeri denilen gestasyonel gebelik ortaya çıkabilir ya da bebeğin iri doğumu gibi doğumsal anomaliler de gözlemlenir.
Anne adayı artan enerji ve protein gereksinimi karşılayamaz yetersiz beslenirse anne adayı zayıflar, anemi, diş çürüklüğü, osteomalasi gibi kemik hastalıkları ortaya çıkabilir ve protein alımının yetersiz olmasına bağlı olarak ödem oluşabilir.
Yetersiz ve dengesiz beslenmeye bağlı olarak anne adayında toksemi( gebelik zehirlenmesi) gözlemlenebilir.
GEBELİĞİN İLK 3 AYINDA ANNE ADAYLARI NASIL BESLENMELİ?
Gebelikte fetusun büyüme ve gelişmesi, annenin günlük aldığı besinlerin plasenta aracılığıyla fetusa taşınmasıyla mümkündür. Fetus enerji ve besin öğeleri gereksinmelerini annenin depolarından karşılar.
Özellikle gebeliğin 20. haftasından itibaren gereksinmeler artar. Anne adayına günde 300 kalori ek olarak verilmelidir. Günlük enerjinin %15’i proteinlerden, %30’u yağlardan, %65’ikompleks karbonhidratlardan sağlanmalıdır. Basit şeker grubunda yer alan çay şekeri ve benzeri tüketiminden kaçınılmalıdır.
Anne adayının günlük beslenme listesinde neler olmalı?
1.Günde 4 su bardağı süt veya yoğurt
2.1 tane yumurta veya 1-2 yumurta büyüklüğünde beyaz peynir
3.120-150 gram kırmızı et/balık/tavuk
4.Ortalama 8 dilim ekmek
5.Günde 5-6 porsiyon sebze ve meyve
(Bu değerler ortalama değerlerdir. Kişinin BKI, yaş ve gereksinmelerine göre değişiklik gösterebilir)
Süt ve süt ürünleri tam yağlı veya yarım yağlı tercih edilebilir. Hijyenik ve güvenilir yerlerden alınmasına özen gösterilmelidir.
Ekmek tercihi çok önemlidir. Ekmek tam tahıllı, ruşeymli, çavdarlı veya yulaflı olabilir.
Anne adayının doktorunun gözetimi dâhilinde folik asit, D vitamini, B12 vitamini, Demir takviyeleri alabilir ve diyetisyeni bu vitaminleri karşılayabileceği besinlerle diyetini zenginleştirir. D vitaminin en güzel kaynağı güneş ışığıdır. Sabah ve akşamüzeri saatlerinde anne adayı 10-15 dk güneş ışınlarından yararlanmalıdır.
Haftada mutlaka 2 kez balık tüketimi olmalıdır. Çünkü balık omega yağ asitleri yönünden oldukça zengindir. B12 yönünden de zengin olan balık A vitamini, E vitamini ve folattan da zengindir. Fakat dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Özellikle dip balıklarında ağır metaller olduğu için mezgit, barbun, kalkan gibi bu balıkların tüketimine dikkat edilmesi gerekir. Balığınızı ızgarada, fırında, yağsız tavada ya da buharda sağlıklı bir şekişde pişirebilirsiniz.
Bu dönemde bitki çayların tüketiminde dikkat edin. Sizi rahatlatacak mayıs papatyası çayı güzel bir tercih olabilir. Günde 1-2 fincanı aşmasın.
Gebeliğin bu dönemlerinde özellikle mide bulantısı gibi hassasiyetler gelişebilir. Mide bulantınız olduğu durumlarda yapmanız gerekenler:
Yemeklerin yağ oranını azaltın
Yemeklerinizin pişirme yöntemlerine dikkat edin. Haşlama, ızgara, yağsız tavada, fırında, buharda pişirme yöntemlerini tercih edebilirsiniz.
Su tüketimini öğün aralarında tercih edin, yemeklerle birlikte tüketmeyin.
Ketçap, mayonez ve içeriği bilinmeyen raf ürünlerinden uzak durun.
Hafif tuzlu kraker, yağsız galeta, gevrek, çörekotlu bisküvileri tercih edebilirsiniz.
Ana ve ara öğünlerde az yağlı yoğurt, peynir tercih edebilirsiniz.
Ara öğünlerde nane limon çayı tercih edebilirsiniz.
Bulantınız günün belirli saatlerinde oluyorsa, beslenme düzeninizi ona göre belirlemenizi tavsiye ederim.
Bu dönemde stres veya yanlış beslenmeye bağlı olarak kabızlık gelişebilir. Kabızlığınız olduğunda yapmanız gerekenler:
Posa içeriği yüksek olan sebze, meyve, kuru baklagil, tahıllı ürünleri öğünlerinize dağıtın.
Su tüketimi çok önemli… Günde 2,5-3 litre su tüketin.
Kuru meyvelerin barsak peristaltik hareketlerini çalıştırma gücü fazladır. Ara öğününüzde 1 tane kuru incir, 3-4 kuru kayısı/erik, 4-5 tane medine hurması tercih edebilirsiniz.
Doktorunuz tavsiye ettiği sürece hafif karın hareketleri yapabilirsiniz.
Aşerme gebeliğin ilk 3 ayında daha sık rastlanır. Genellikle yetersiz beslenen annelerde görülür. Bazen bu durum aşırı olur ve besin maddesi olmayan bazı maddelere yönelebilir. Toprak yeme alışkanlığı şeklinde görüldüğünde demir eksikliği anemisine bağlı olabilir.
Kilo Artışı İlk 3 Ayda Nasıl Olmalıdır?
Eğer anne adayı zayıfsa yani BKI(beden kitle indeksi: boy/kg*kg) 20’nin altında ise gebeliğin 14.-26.haftaları arasında, haftada 500 g’ın altına ağırlık artışının düşmemesi gerekir. BKI değeri 26 ve üzerinde olanlar ise bu haftalar arasında, haftada 300 g kilolarında artış yeterli olacaktır.
Anne adayı zayıfsa bu 3 ay içerisinde 4-5 kilo, normal kilodaysa 3-4 kilo alması gayet sağlıklıdır.
Bir sonraki yazımda 3-6 ay arası beslenmeden bahsedeceğim. Unutmayın, bebeğinize ilgi gösterin, onunla konuşun, çünkü o sizi duyuyor…
DİYETİSYEN AYŞE DURAN
