Kişisel sosyal, ince motor,dil ve kaba motor alanlardan en az ikisinde belirgin gelişme geriliği durumu ‘psikomotor gerilik’ olarak tanımlanır. Sıklığı %5-10’dur. İlk beş yaşta bu terminoloji kullanılırken beş yaş sonrası dönemde ‘mental motor gerilik’ olarak adlandırılmaktadır. Altta yatan birçok neden olabilir. Kromozom anomalileri (down sendromu, frajil X),doğumsal metabolik hastalıklar, beyin gelişim bozuklukları, annenin kronik hastalığı ve gebelikte maruz kaldığı riskler, prematürelik, zor doğum ve doğumda oksijensiz kalma, santral sinir sistemi enfeksiyonları, malnütrisyon, geçirilmiş kafa travması bu duruma yol açabilir.
Zeka geriliğinin toplumdaki sıklığı %2-3’dür. Sınır, hafif, orta, ağır ve çok ağır zeka geriliği olarak sınıflanır. Hastaların %80’i hafif zeka geriliği, %10’u orta zeka geriliği, %1-2’si ağır zeka geriliği grubundadır. Bazı hastalarda tüm basamaklarda gerilik olarak değil izole dil geriliği veya izole motor gerilik görülebilir. Diğer gelişim alanları normal olup motor gecikme (baş kontrolü, desteksiz oturma ve yürümede gecikme) gösteren süt çocuklarında sıklıkla hipotonisite (gevşeklik) mevcuttur. Bir kısmında ise kas hastalığı kendisini motor gelişim geriliği (özellikle yürümede gecikme) olarak gösterir.
Altı ay ile 6 yaş arası çocuklarda Türk çocuklarına göre standardize edilmiş Denver II gelişim tarama testi kullanılarak kişisel sosyal, dil, ince ve kaba motor alanlarda yaşıtlarına göre durumu test edilmekte, ayrıca ilk 3 yaşta Bayley III testi ile de ayrıntılı inceleme yapılabilmektedir. Altı yaştan sonrası çocuklarda WISC-R testi ile IQ değerlendirmesi yapılmaktadır.
Zeka Geriliği Belirtileri
Zeka geriliği doğum öncesi, doğum anı ve doğum sonrasında yaşanan faktörler sonucunda açığa çıkabilmektedir. Özellikle doğum öncesi faktörler ile açığa çıkan zeka geriliği probleminde fiziksel belirtiler de yaşanabilmektedir. Yüz hatlarındaki farklılıkların yanı sıra zihinsel gelişimde de birtakım belirtiler saptanabilmektedir.
Zeka geriliği erkeklerde kızlara göre daha sık görülmektedir.
Zeka geriliği tanısının konulabilmesi ve ölçümlenebilmesi için günümüzde Stanford-binet zeka geriliği testinin yanı sıra wisc-r zeka testi de uygulanabilmektedir.
Zeka Geriliğinde Engeller Nelerdir?
Zeka geriliği yaşayan çocuklarda; gör bozuklukları, işitme kaybı ve konuşma bozukluklarının yanı sıra epilepsi de görülebilmektedir. Fiziksel engellerin yanı sıra psikotik ve nevrotik bozukluklar da yaşanabilmektedir.
