Yumurtalık kanseri dünya genelinde kadınlarda görülen kanserler arasında sekizinci sırada
yer alır. Ne var ki jinekolojik kanserlere bağlı ölümlerde gelişmiş ülkelerde ilk sırada iken az
gelişmiş ülkelerde ikinci sıradadır. Bu kadar üst sıralarda olmasının temel sebebi etkin bir
tarama yönteminin henüz olmaması ve geç tanı almasıdır.
Yumurtalık kanseri için risk taşıyabilen sık durumlar; ileri yaş, kalıtsal gen mutasyonları
(BRCA 1, BRCA 2 vb) ve bunlara bağlı ailesel kanser hastalıkları öyküsü (Lynch sendromu
vb), düzenli ve uzun süre yumurtlamanın devam ettiği erken adet başlaması ve geç menopoza
girme, kısırlık, çikolata kisti, obezite ve sigara kullanımı olarak sıralanabilir.
Yumurtalık kanseri için tarama yalnızca kalıtsal ailesel kanser hastalıkları öyküsü olan veya
kalıtsal olarak yumurtalık kanserine yatkınlığı belirlenmiş olan kadınlara önerilir. Bunun için
sık kullanılan testlerin başında kanda CA 125 bakılması gelir. Ne var ki CA 125 iyi huylu
olan miyom, siroz, karın içi iltihabı ve adet dönemi gibi birçok durumda yüksek çıkabilir. Bu
sebeple menopoz öncesi çok yüksek değerler anlamı iken menopoz sonrası yükselmiş olması
önemlidir. Diğer bir tarama yöntemi doğum kanalından veya mümkün değilse karından
yapılan ultrasonografi ile yumurtalıkların ve karın içinin detaylı bir şekilde
değerlendirilmesidir, gereğinde karın manyetik rezonansı (MR), bilgisayarlı tomografisi gibi
veya diğer görüntüleme yöntemleri (PET vb) de istenebilir.
Her kadına yumurtalık kanseri için tarama yapmak etkin olmadığından, bu kanseri erken
dönemde tespit edebilmek için şüpheli olabilecek bazı belirtilere, özellikle risk taşıyan
kadınlar başta olmak üzere tüm kadınlarda, dikkat etmek gerekir. Bu belirtiler:
1. Karın şişkinliği
2. Yemede güçlük veya erken doygunluk hissi
3. İdarar sık sık ve kaçıracak gibi sıkışık gitmek
4. Kasık veya karın ağrısı olarak sıralanabilir.
Bu şikâyetler bir kadın için son bir yıl içinde ilk defa ortaya çıkıyorsa ve ayda 12 den fazla
tekrar ediyorsa daha anlamlıdır.
Bu durumda kişiyi bir kadın hastalıkları ve doğum uzman hekimine mutlaka yönlendirmek
gerekir. Uzman hekim, kadının risk değerlendirmesini yaptıktan sonra fizik muayenesini,
jinekolojik muayenesini, doğum kanalından veya karnından ultrasonografisini yapacak ve CA
125 kan testini isteyecektir. Şüpheli bulgular (karın içinde sıvı toplanması, yumurtalıklarda
kitle, kasık veya köprücük kemiği üzerinde beze varlığı, akciğerde sıvı toplanması veya kanda
yüksek CA 125 seviyesi vb) varlığında ise jinekolojik kanser cerrahisi alanında uzmanlaşmış
hekime (jinekolog onkolog) yönlendirecektir.
Eskiden “sessiz katil” olarak anılan ve ilerlemiş safhalarda tespit edildiği için hastaların
yaşama şanslarının çok düşük olduğu yumurtalık kanserinin erken tanı ve tedavisi çok
önemlidir. Bu nedenle, kadınların yüksek risk taşıp taşımadıklarının tespiti ve taşıyanların
taranması için, ayrıca düşük veya orta riskli olanların ise şüpheli olabilecek belirtiler
varlığında jinekolojik muayene için kadın hastalıkları ve doğum uzman hekimine
başvurmaları tavsiye edilir. Elbette yıllık jinekolojik muayene ve ultrasonografi, sadece
yumurtalık için değil tüm üreme organların incelenmesi için bu muayeneye uygun olan tüm
kadınlara önerilmektedir.
