Ağrılı cinsel ilişki ve vajinismus

Bu bölümde ağrılı ilişki (diğer isimleri ile ağrılı cinsel ilişki, ağrılı cinsel birleşme, ağrılı penetrasyon disparoni) nedenleri ve disparoni tedavisi ile ile ilgili bilgiler yer almaktadır.

Penetrasyon nedir?
Penetrasyon veya cinsel penetrasyon terimi, penisin vajina içerisine girmesini tarif etmekte olup "cinsel birleşme" anlamına gelmektedir.

Ağrılı cinsel birleşme (Disparoni) nedir?
Disparoni, cinsel ilişki yani penetrasyon sırasında vajina girişinde ya da kasık bölgesinde ağrı, acı veya sancı hissedilmesi ile kendisini gösteren bir patolojidir.

Tıbbi literatürde "Disparoni (dyspareunia, disporoni, disparunia, disparöni, ağrılı birleşme, ağrılı penetrasyon)" olarak geçmektedir.

Primer disparoni ve sekonder disparoni nedir?
Pek çok kadın ilk cinsel ilişkinin başlamasından itibaren ağrı hissederken (Primer disparoni), bazıları normal şekilde devam eden cinsel ilişkileri varken daha sonradan bu problemle yüz yüze kalmaktadır (Sekonder disparoni).

Ağrılı cinsel ilişki tedavisi için hangi doktora gitmek gereklidir?
Ağrılı ilişki problemi yaşayan çiftler bu problemleri için ilk olarak bu konuda uzmanlaşmış bir jinekolog hekime başvurarak tam bir jinekolojik muayeneden geçmelidirler. Çünkü disparoniye neden olan problemlerin pek çoğu jinekolojik hastalıklardır ve disparoni'nin kesin nedeni de ancak deneyimli bir jinekolog tarafından uygulanan jinekolojik muayene sonucunda konulabilir.

Altta yatan bir jinekolojik bir rahatsızlık yok ise psikolojik nedenler düşünülmelidir.

Psikolojik sorunlar da cinsel ilişkide ağrı yapabilir...
Özellikle vajinismus problemini tam olarak değil ama kısmen yenmiş olan pek çok bayanda vajinal kasılmaların tam olarak geçmemesine bağlı olarak ilişki sırasında ağrı, acıma gibi hisler mevcuttur. Bu tür durumlarda disparoni tedavi yöntemleri de tamamen farklıdır.

Ağrının oluştuğu yere göre disparoni; yüzeyel ve derin disparoni olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu iki ağrı çeşidinin ayrılması tanı için önemlidir.

YÜZEYELDİSPARONİ

Penisin vajene girişi sırasında ağrının dış kısımda hissedilmesidir.

Vulvar Vestibulit Sendromu (VVS)
Vulva ile vagina arasında hymen (kızlık zarı) bitişiğinde kızarıklık, ağrı hassasiyet ile kendisini gösteren bir durumdur. Vulvar Vestibulit Sendromu problemi taşıyan kişiler partnerleri ile cinsel ilişki sırasında aşırı derecede ağrı şikayeti ile karşı karşıyadır. Tedavisi ise bu bölgenin cerrahi olarak çıkarılmasıdır.

Vajinit
Vajina içindeki iltihabi rahatsızlıklara verilen genel isimdir. En sık vajinit nedenleri arasında mantar enfeksiyonları (özellikle Candida albicans, Candida Glabrata), Trichomanas ve diğer parazit enfeksiyonları, Gardnerella enfeksiyonları (Eş anlamlıları Gardnerella vajiniti, non-spesifik vajinit, Bacterial vaginosis) sayılabilir.

Vulvit
Kadınlarda dış genital bölgeye “vulva” adı verilmektedir. Vulvanın mikrobiyal (enfeksiyöz) ve mikrobial olmayan (enflamatuar, yangısal) problemlerine "vulvit" denir ve bu durumda da cinsel ilişki sırasında ağrı oluşabilir.

Vulvanın enfeksiyöz durumları arasında candida vulviti (mantar enfeksiyonları), herpes tip 2 (genital uçuk), HPV (genital siğil) enfeksiyonları yer almaktadır.

Vulvanın enfeksiyöz olmayan (enflamatuar) patolojileri arasında lichen sclerosus, sedef hastalığı (psöriazis) ve egzemalar yer almaktadır. Lichen sclerosus dış genital alanda atrofi (küçülme) ile kendisini gösteren yangısal bir hastalıktır.

Vajen Girişinin Darlığı
Doğumsal veya hormonal bir takım nedenler sonucunda vajen ve vulva normalden küçük olabilir, bu durumda da ilişki ağrılı olabilmektedir.

Vajinal kuruluk
Kadınlarda hipofizden salgılanan prolaktin hormonu (süt hormonu) fazlalığında (hiperprolaktinemi) ve doğumdan sonraki emzirme dönemlerinde vajinal ıslaklıktaki azalmaya bağlı olarak ilişki problemli hale gelebilir. Cinsel isteksizlik, depresyon ve kişiye bağlı bünyesel özellikler sonucunda da vajenin kayganlığını sağlayan sekresyonların (salgıların) az olması ile gelişen vajinal kuruluk yüzeyel disparöniye sebep olabilir.

Menepoz
Menepozdaki kadınlarda vajen epitelinin sağlamlığını ve kayganlığını sağlayan estrojen hormonu eksikliği nedeni ile disparöni şikayeti olmaktadır. Bu problem, menopozal hormon tedavisi ile kolaylıkla düzelebilmektedir. Çünkü menepoz sonrasındaki kadınlara östrojen verilmesi vajina ve klitoristeki kan akımını artırır.

Yaşlanma ve menepoz sonucu sıklıkla karşılaşılan diğer cinsel yakınmalar istek kaybı, ağrılı cinsel birleşme, cinsel cevabın azalması, orgazma ulaşmada zorluk (anorgazmi) ve genital duyarlığın azalmasıdır. Ayrıca testosteron düzeylerinde menopoz sonrası dönemlerdeki azalmalar cinsel uyarılmada, libido ve orgazmdaki azalmalara neden olmaktadır.

Cerrahi operasyonlar
Yapılan vajinal daraltma operasyonları, vajinal histerektomi (rahmin alttan çıkarılması) operasyonları, idrar torbası sarkması durumunda yapılan ameliyatlar (kolporafi) ve rektum (barsağın son kısmı) sarkması için yapılan operasyonlar sonrasında da disparoni görülmektedir.

Normal doğum (epizyo) kesisi
Normal doğum sırasında bebeğin başının rahat çıkması için yapılan kesilere "epizyotomi" veya "epizyo kesisi" adı verilir.

Epizyotomi kesileri uygun şekilde onarılmazsa ilerleyen zamanlarda ilişki sırasında problem yaşanmasına sebebiyet verebilir.

Kızlık zarı 'nın normalden kalın olması (rigid hymen): Kızlık zarı nın kalın veya yüksek kenarlı olması durumunda da cinsel ilişki ağrılı olabilmektedir.

DERİNDİSPARONİ

Derin disparoni, vaginaya penisin tam olarak girmesinden sonra alt kasık veya karın bölgelerinde ağrı hissedilmesidir. Rahim, yumurtalık, tüpler ve alt karın bölgesi ile ilişkili hastalıklar derin disparoniye neden olabilmektedir. Bunlar:

Endometriozis
Batın içinde yapışıklıklarla giden bir hastalıktır. Endometriosis ilişki sırasında ağrı, sancılı adet görme (dismenore) ve infertilite (gebe kalamama) gibi problemlere yol açabilen bir rahatsızlıktır. Kesin tanısı laporoskopi ile konur.

Sistit
Mesane (idrar kesesinin) enfeksiyonudur. Sık ve ağrılı idrara çıkma, idrar yaparken yanma ve sızlama ile birlikte cinsel ilişki sırasında ağrı hissetme gibi semptomlar (bulgular) sistit ile uyumludur.

Myomlar
Rahmin kas dokusundan türeyen myomlar büyüklük ve yerleşimlerine göre ilişki sırasında ağrılara neden olabilir.

Over kistleri (yumurtalık kistleri)
Yumurtalıklardan köken alan kistler ilişki sırasındaki travmalara bağlı olarak kasık bölgesinde ağrılara sebep olabilmektedir.

PIH (Pelvik iltihabi hastalık)
Rahim içi zarının iltihabi durumları (endometrit), tüplerin enfeksiyonları (salpenjit, adneksit) veya yumurtalıkların enfeksiyonları (ooforit) gibi durumlarda da cinsel ilişki ağrılıdır. Tüm bu enfeksiyonların genel adı PIH (Pelvik iltihabi hastalık veya Pelvik inflamatuar hastalık) olarak geçmektedir. Basit bir jinekolojik muayene ve laboratuar testleri ile kesin tanı konulabilmektedir.

PSİKOJENİKKÖKENLİDİSPARUNİ

Muayenelerinde hiç bir organik neden bulunamayan ve her şeyi normal olarak gözüken hastalardaki disparuni nedeni psikolojiktir ve bu sorun daha çok kadının bilinç altını etkileyen psikolojik durumlar ile ilgilidir.

Vajinismus yani "vajinal kasların cinsel ilişkide istemsiz kasılması" en sık olarak görülen disparoni sebebidir.

Psikolojik kökenli disparonide sık olarak karşımıza çıkan diğer nedenler:

Gebe kalma korkusu

Gebelik esnasında bebeğe fiziksel zarar gelebileceği korkusu

Ön sevişmenin yetersiz olması

Cinsel tecrübe ve bilgi eksikliği

Önceden yaşanmış olan cinsel travmalar (taciz veya tecavüz gibi.. )

Partnere karşı isteksiz olma durumlarıdır.

AĞRILICİNSELBİRLEŞME(DİSPARONİ)TEDAVİSİ

Ağrılı ilişki (disparoni) problemini hastalar aylardır hatta yıllardır yaşıyor olabilir.

Eşi ile birlikte oluyorken ağrı, acı veya batma gibi hoşnutsuz duygular taşıyan (disparöni problemine sahip) hastalarda, cinsel terapi ve cinsel problemler konularında deneyimli bir jinekolog tarafından yapılan basit bir jinekolojik muayene sonucunda nedenler belirlendikten sonra tedaviye başlanmalıdır.

Unutmayınız ki sebebi ne olursa olsun doğru seçilmiş bir merkezde AĞRILI CİNSEL BİRLEŞMENİN % 100 TEDAVİSİ MÜMKÜNDÜR.

Ağrılı cinsel ilişkinin tedavisi nedene yöneliktir. Altta yatan bir vajinal veya vulvar enfeksiyon ise bunun ilaçla tedavisi ile problem halledilebilir. Ya da organik kökenli başka hastalıklar sonucunda cinsel ilişki ağrılı bir hale geliyorsa bunlar da tedavi edilebilir.

Hiç bir organik neden bulunmadığında cinsel ilişkide ağrının sebebi psikolojik olabilir. Özellikle vajinismus hastalığında vajinal kasların istemsiz kasılmaları sonucunda cinsel ilişki ağrılı hale gelmektedir. Buna "tam olarak çözülememiş vajinismus hastalığı" adı da verilmektedir. Vajinismus hastalığı olan kişilerde psikolojik olarak cinsel terapi yöntemlerine başlanır.

Ancak pek çok disparoni durumunda organik kökenli bazı hastalıklar vardır ve bu durumlarda da bir takım basit cerrahi işlemlerle tam bir kür (tedavi) elde edilebilecektir.

AğrılıCinselİlişkiTedavisindeCerrahiYöntemler

Ağrılı cinsel penetrasyon (cinsel birleşme) tedavisinde nedene yönelik olarak medikal tedaviler (ilaç tedavileri) ve cinsel terapiler ile birlikte cerrahi (perasyonel işlemler) de uygulanabilmektedir.

Vulvar Vestibulit Sendromu (VVS) daha sıklıkla evliliklerinin ilk dönemlerinde disparoni şikayeti olan kişilerde bulunmaktadır ve tedavisi cerrahi ile bu ağrıya hassas bölgenin çıkartılmasıdır. Bunun için öncelikle bir takım testlerle ağrıya duyarlı bölgeler bir "pamuk uçlu çubuk" yardımı ile tespit edilir.

Daha sonra lokal anestezi ile (bölgesel uyuşturularak) bu bölgenin çıkartılması ve/veya vajen girişinin bir miktar genişletilmesi cinsel ilişkide ağrı problemini tümden giderecektir. Tıbbi literatürde bu operasyona "parsiyel vulvar vestibulektomi" operasyonu adı verilmektedir.

Yine aynı şekilde normal doğum sırasındaki kesilen yerin (epizyotomi) dikilmesi sonrasında iyileşmenin kötü olması durumunda estetik görünüm kötü olabilir ve hatta dikişler ilişkide ağrı problemi oluşturabilir. Bu durumda da uygulanan vajinal estetik operasyonlar ile bu dokuların çıkarılması hem estetik hem de fonksiyonel açılardan iyi sonuçlar vermektedir.

Yine, kızlık zarının normalden kalın ve yüksek kenarlı olması durumunda da cinsel ilişki ağrılı olabileceğinden lokal anestezi eşliğinde 10-15 dakikalık basit bir cerrahi girişim ile bu durum halledilebilinir. Bu cerrahi girişime de "parsiyel hymenektomi" operasyonu adı verilmektedir. Yalnız kızlık zarının çıkarılması operasyonu psikolojik nedenli vajinismus tedavisinde önerilmez.

Diğer taraftan endometriosis hastalığına bağlı derin disparoni sorunu yaşayan hastalar da laporoskopik cerrahi operasyonlardan fayda görebilmektedir.