Yara bakımı

Yara; vücudu dış etkenlere karşı koruyan derimizde meydana gelen her türlü hasara verilen isimdir.

Vücutta oluşan yaralar, genellikle kendi kendine iyileşir.

Ancak, bazı durumlarda görülen ve 4-6 hafta boyunca iyileşmeyen yaralara, kronik yara denilmektedir.

Bu tür yaralarda, yara bakımı yapılarak, iyileşmeyi engelleyen faktörler tespit edilir.

Yara bakımı ile yaranın iyileşmesi için gerekli ortam sağlanır.

Yara Nedir?

Deri, vücudumuzu kaplayan, onu dış etkenlerden koruyan, en geniş organımızdır.

Deri bütünlüğü bazı nedenlerle bozulabilir. Bu durumda, derideki canlı doku, anatomik ve işlevsel olarak görevini yerine getiremeyebilir.

Ciltteki, deri bütünlüğünün bu şekilde, cerrahi veya travmatik olarak bozulmasına yara adı verilir.

Yaralar, akut ve kronik olarak ikiye ayrılır.

Akut yaralar, basit müdahaleler ile veya kendiliğinden iyileşen yaralardır.

Yaralı bölgedeki derinin anatomik ve fonksiyonel bütünlüğü sağlanabilir.

Kronik yaralarda ise cilt dokusu, normal sürede iyileşmez.

Yara bakımı ile iyileşme sürecini engelleyen faktörlerin ortadan kaldırılması gerekir.

Yara Bakımı Nedir?

Yara bakımı tarihçesi, neredeyse insanlığın ilk dönemlerine kadar uzanır. M.Ö 2100 yılına ait Sümer tabletlerinde, Eski Mısır’dan kalan parşömenlerde yara bakımına dair bilgi ve yönergeler bulunur.

Roma ve Antik Yunan’da da birçok ünlü düşünür yara bakımı ile ilgili olarak çalışmalar yapmıştır.

İnsanlığın var olduğu ilk günden bugüne yaralanmalar ve yara bakımı, tıp literatüründe önemli bir yer kaplamıştır.

Yara bakımı; yaranın iyileşmesi için gerekli olan ortamı sağlamak, iyileşmeyi durduracak faktörlerin oluşmasını engellemek için uygulanan yöntemlerdir,  amaç, bölgedeki doku hasarının, en kısa sürede giderilmesini sağlamaktır.

Ayrıca, yara bakımı ile;

Yara bölgesinde enfeksiyon gelişmesini engellemek,

İnflamasyon, ödem ve ağrıyı azaltmak,

Mümkün olan en iyi estetik sonuç ile yaranın iyileşmesini sağlamak,

Derideki anatomik ve fonksiyonel bozukluğu gidermek amaçlanır.

Yara Bakımı Nasıl Yapılır?

Yara bakımında, iyileşmeyi geciktirici sebeplerin tespit edilmesi önemlidir. Bunun için gerekli olan laboratuvar incelemelerine ve görüntüleme yöntemlerine başvurulur.

Yara iyileşmesini engelleyen hastalık veya bozuklukların tespit edilmesinden sonra, gerekli olan tedavinin planlanması, yara bakımı konusunda tecrübeli uzman hekimler tarafından gerçekleştirilir.

Yara bakımı uygulamasında, medikal yara bakımı araç ve gereçleri kullanılır.

Bu araçlar, yara tipine göre tasarlanmış, iyileşme sürecinin önündeki engeli kaldırmaya yönelik ürünlerdir.

Yara tipine, yaranın evresine ve hastanın ihtiyacına göre seçilerek kullanılırlar.

Yeterli ısı, nem ve oksijenin sağlanması ile dokulardaki hücrelerin yapılanması ve dolayısıyla yaranın iyileşme süreci hızlanır.

YARA BAKIMINDA TEMEL İLKELER

Yaralı bölge yükseltilerek ödemin ve ağrının azaltılması sağlanır. Yara yükseltildiğinde dolaşım hızlanmakta; böylece, iyileşme süreci için gerekli olan besin ve oksijenin daha etkin kullanılmasına katkı sağlanmaktadır

Yaralı bölgeNİN oksijenlenmesi sağlanarak kollajen sentezinin hızlanması uyarılır. Böylece hücre bölünmesi ve gelişimi hızlandırılır.

Kirli veya enfekte yaraların temizlenmesi sağlanır. Böylece ortam, normal iyileşme süreci gerçekleşinceye kadar temiz tutulmuş olur.

Yara bakımında yapılacak olan pansumanın türü, yaranın tipine, genişliğine ve özelliğine göre belirlenir.

Yara Bakımında Tedavi Yöntemleri

Negatif Basınçlı Vakum Terapisi: Yara üzerine negatif basınç uygulanarak, dokuda birikmiş fazla sıvının alınmasıdır. Bu işlem ile bakteri sayısında azalma sağlanarak iyileşme süreci hızlandırılır.

Maggot (Larva) Tedavisi: Bu yöntemde, yaranın temizliği, ölü doku ve bakterileri yiyen larvalar ile sağlanır. Temiz dokulara zarar verilmezken; aynı zamanda, yeni doku gelişimi hızlandırılır.

Amniyon Zarı Tedavisi: Amniyotik zar, plesentadaki ince zar tabakasıdır. Doğum sırasında anneden alınan temiz ve steril amniyotik zar, yara tedavisinde etkili olmaktadır.

PRP Uygulaması: Bu uygulamada, hastadan küçük bir miktarda kan alınır. Alınan bu kan, özel bir işlem ile plazmasına ayrıştırılır. Elde edilen plazma, temel görevi kan pıhtılaşmasını sağlamak olan platelet yönünden çok zengindir. Plazmanın vücuda enjekte edilmesi ile yaranın iyileşme sürecine katkı sağlanır.

Mezenşimal Kök Hücre Uygulaması: Hastanın kendi yağ dokusundan alınan hücreler kullanılarak tedavi gerçekleştirilmesidir. Bu hücrelerin kendini yenileme özelliğinden yararlanılarak, zarar görmüş dokular onarılır.