Topuk Dikeni Nedir? Topuk dikeni, topuk kemiği ile ayak kavisi (taban çukuru) arasında oluşan kemik benzeri birikintidir ve genelde kalsiyum birikmesi olarak görülür. Genelde topuğun orta ve önünde başlayarak daha sonra topuğun diğer kısımlarını etkileyerek ayağın tümünde ağrıya neden olabilir. Diken şeklindeki bu birikim genelde kas ve bağ dokusunda görülen uzun süreli gerilmeye bağlı oluşur. Gerilmeyi, arttıran sebepler ise; • Sert yüzeylerde çıplak ayak yürümek, • Uzun süre ayakta kalmak veya koşmak, • Tekrarlayıcı basınç artışları ( zıplamak... vs gibi) Topuğun ön kısmında ağrı, şişlik, ısı artışı gibi iltihap belirtileri görülebilir. Röntgen filminde, topukta gül dikeni şeklinde yaklaşık 1cm kadar kemik çıkıntısı görülebilir. Ancak her çekilen röntgen filminde kemik çıkıntısı olmayabilir. Bu duruma ise “topuk dikeni sendromu" adı verilir.

9 Kasım 2022

Ortopedi polikliniğinde sıkça karşılaştım bir hastalık olan topuk ağrısının en sık sebebi halk arasında topuk dikeni olarak bilinen rahatsızlıktır.

topuk dikeni

Topuk Dikeni Nedir?

Topuk dikeni, topuk kemiği ile ayak kavisi (taban çukuru) arasında oluşan kemik benzeri birikintidir ve genelde kalsiyum birikmesi olarak görülür.

Genelde topuğun orta ve önünde başlayarak daha sonra topuğun diğer kısımlarını etkileyerek ayağın tümünde ağrıya neden olabilir.

Diken şeklindeki bu birikim genelde kas ve bağ dokusunda görülen uzun süreli gerilmeye bağlı oluşur.

Gerilmeyi, arttıran sebepler ise;
• Sert yüzeylerde çıplak ayak yürümek,
• Uzun süre ayakta kalmak veya koşmak,
• Tekrarlayıcı basınç artışları ( zıplamak... vs gibi)
Topuğun ön kısmında ağrı, şişlik, ısı artışı gibi iltihap belirtileri görülebilir.

Röntgen filminde, topukta gül dikeni şeklinde yaklaşık 1cm kadar kemik çıkıntısı görülebilir. Ancak her çekilen röntgen filminde kemik çıkıntısı olmayabilir. Bu duruma ise “topuk dikeni sendromu" adı verilir.

Topuk dikeni altta yatan bir hasatlığa bağlı gelişebileceği gibi kendi başına da görülebilir. Topuğun önünde ayak kemerinin hemen altında ya da topuğun arkasında bulunabilir.

Topuğun arkasında gelişen topuk dikeni ise genelde aşil tendonu ( vücudun en kalın lifi) yapışma yerinde görülür. Aşil tendiniti olarak bilinen bu iltihabi durumda ayak önünün gerdirilmesi ile ayak arkasında ağrı oluşur.

Topuğun ön kısmında görülen topuk dikeni ise sıklıkla plantar fasiit (plantar fasciit) ile ilişkilidir. Plantar fasiit, ayağın altından geçen ve topuk kemiğini ayak parmaklarına bağlayarak plantar fasya adı verilen fibröz bağ dokusunun ağrılı bir iltihabıdır.

Topuk Dikeni Neden Olur?

Topuk etrafındaki (yumuşak dokular, kaslar ve plantar fasya) yapıların sürekli tekrarlayan yaralanmalar sonucunda başlayan uzun zamanlı iltihabi süreç sonunda kalsiyum birikmesi görülür.
Plantar fasya topuk kemiğini ayak parmaklarına bağlayan köprü şeklinde bir lif şerididir.
Topuk dikeni, özellikle uzun koşu ve atlama yapan sporcular arasında sık görülür.

Topuk dikeni kimlerde görülür?

Kadın cinsiyet,
İlerleyen yaş,
Kilo artışı ve / veya obezite,
Özellikle sert yüzeylerde tempolu yürüyüş veya koşu,
Yürüyüş anormallikleri,
Uyumsuz veya kötü giyilmiş ayakkabılar,
Ayak kavisi (ayak kemeri) sorunları (düztabanlık, çukur tabanlık… gibi)
Plantar fasiit durumunun birlikteliği,
Travma,
Şeker hastalığı,
Ayakta uzun süre çalışmak,
Sık sık ve kısa süreli, aşırı fiziksel aktiviteler yapmak.

Topuk dikeni hangi hastalıklarla birliktelik gösterir?

Plantar fasiit
Aşil tendiniti
Reaktif artrit (Reiter hastalığı)
Ankilozan spondilit
Diffüz idiopatik iskelet hiperostozu

Topuk dikeni belirtileri nelerdir?

Topuk dikeni hiçbir şikâyet sebebi olmayacağı gibi en sık görülen şikâyet aralıklı veya uzun süreli ağrıdır. Özellikle yürürken ya da koşarken ağrı olabilir. Genel olarak, ağrının nedeni topuk dikeni bağlı değil, diken etrafındaki yumuşak doku yaralanmasıdır.

Birçok kişi, sabah ilk ayağa kalktıklarında (ilk adım ağrısı) ayak tabanlarına bıçak saplanması veya iğne batması şeklinde tarif eder. Ağrı daha sonra rahatsız edici bir acıya dönüşür. Genellikle uzun süre oturduktan sonra ayağa ilk kalkıldığında keskin ağrı ortaya çıkar.

Topuk dikeninde görülen diğer belirtiler ise;
Topuk önünde kızarıklık ve şişlik,
Etkilenen bölgede ve çevresinde ısı artışı,
Topuk altında küçük, çıplak gözle görülebilen sert çıkıntı,
Çıplak ayakla yürümeyi zorlaştıran topuk altında hassasiyet

Topuk dikeni nasıl anlaşılır?

Ayak röntgeni çekilir ve röntgen filminde kemik çıkıntı görülür. Bazı kişilerde hiçbir belirti görülmediği için, topuk dikeni sadece başka bir nedenden dolayı çekilen röntgenlerde tesadüfen saptanır.

Topuk dikeni tedavisi nasıl yapılır?

Tedavideki amaç ayağa binen basıncı azaltmak ( özellikle topuk bölgesine) , ağrı ve iltihabı kontrol altına almak, doku iyileşmesini teşvik etmek ve yumuşak dokuların esnekliğini artırmaktır.

İstirahat: Ayağa uygulanan baskıyı azaltarak etkilenen bölgedeki iltihabi durumu ve buna bağlı ağrıyı, şişliği azaltmada etkili olabilir.
Soğuk uygulama: Yangıyı baskılayarak ağrı ve şişliği azaltmaya yardımcı olabilir.
Ortez kullanımı: Halka şeklindeki tabanlıklar, slikon destekler topuktaki baskıyı almak için kullanılır. Kişiye özel üretilmiş tabanlıklar.
Gece uygulanan istirahat ateli
Germe egzersizleri (en önemlisi)
Fizik tedavi
Spor ayakkabı giymek: Ayağa uygulanan basıncı hafifletmek için kullanılır.
Ağrı kesiciler.
ESWT (Ekstrakorporeal şok dalgası tedavisi) : Yüksek enerjili ses dalgaları ile hasarın iyileşmesi teşvik edilir.
Proloterapi: Hasarlı bölgeye şekerli serum enjekte edilerek iyileşme süreci uyarılır.
PRP: Kişinin kendi kanından elde edilen trombositten zengin plazma enjekte edilerek doku iyileşmesini hızlandırılmaya çalışılır.
Steroid (kortizon) enjeksiyonları: Etkilenen bölgedeki şişliği ve ağrıları azaltır.

Topuk dikeni ilacı / ilaçları var mıdır?

Topuk dikeni hastalığı için geliştirilmiş özel bir ilaç yoktur. Tedavide kullanılan ilaçlar oluşan yangıyı baskılayarak ve doku iyileşmesini hızlandırmaya çalışır. Bu amaçla kullanılan ilaçlar;

Ağrı kesici ve iltihab giderici ilaçlar
Krem, merhem ve jeller
Doku iyileşmesine yardımcı takviye gıdalar ( kollagen gibi)

Topuk dikeni ameliyatı var mı?

Nadir durumlarda, topuk dikeni ağrısı için ameliyat gerekebilir. Birçok hasta ameliyat dışı tedavilerden fayda görür.

Yapılan ameliyatta amaç dikeni çıkarmak değildir. Ağrıya sebep olan gerilimi azaltmak için ayak arkının gerginliğini azaltmaya yönelik basit bir müdahaledir (Plantar fasya gevşetme denilir).

Topuk dikeni egzersizleri nelerdir?

Ayak ve baldırdaki kas ve bağların kısalması nedeniyle kronik gerilmeye bağlı ağrı oluşur. Germe egzersizleri ile liflerin boyu uzatılıp gerilim azaltılmaya çalışılır.

Bu amaçla yapılabilecek bazı egzersizler:

topuk dikeni egzersizleri