Somatik Deneyimleme (Somatic Experiencing®): Bedendeki Acının İyileşmesinde Nörobiyolojik Bir Yaklaşım
Travma ve Ağrı Arasındaki Nörobiyolojik Bağlantı
Travma, sinir sisteminde savaş–kaç–don tepkilerinden birinin tamamlanamamasıyla sonuçlanabilir. Bu durum, bedende kas gerginliği, otonom uyarılma ve sürekli alarm hali gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Araştırmalar, travmatik stresin özellikle beyin sapı, limbik sistem ve otonom sinir sistemi arasında iletişim bozukluklarına yol açtığını göstermektedir (Payne, Levine & Crane-Godreau, 2015). Bu disregülasyon, ağrının hem algılanışını hem de süresini uzatabilir (Lanius et al., 2018).
SE yaklaşımı, bu sistemin “yeniden düzenlenmesini” hedefler. Terapi sürecinde danışan, geçmişte donmuş kalmış bedensel tepkilerini fark eder; bu farkındalık, travmatik enerjinin tamamlanmasını ve bedenden serbest kalmasını sağlar.
Somatik Deneyimleme’nin Bilimsel Temelleri
Somatik Deneyimleme, özellikle interoception (içsel beden duyumlarının farkındalığı) ve proprioception (beden pozisyonu ve hareket algısı) süreçlerini kullanır. Payne ve arkadaşları (2015), SE’nin bu iki sistemi aktive ederek bireyin bedensel farkındalığını artırdığını, bunun da sinir sisteminin üst (kortikal) ve alt (subkortikal) merkezleri arasında yeniden bir senkronizasyon yarattığını belirtmektedir.
Bu nörobiyolojik düzenleme, kronik ağrıda sıkça görülen hiperarousal (aşırı uyarılma) ve disosiyasyon döngülerini kırarak, otonom sinir sisteminde denge sağlar. Böylece kişi, ağrıya eşlik eden korku, gerginlik ve kontrol kaybı hissinden uzaklaşabilir.
Klinik Bulgular ve Araştırmalar
Son yıllarda yapılan çeşitli çalışmalar SE’nin etkinliğini destekler niteliktedir:
Crane-Godreau et al. (2021), SE’nin travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) belirtilerinde azalma sağladığını, ayrıca bedensel semptomlarda anlamlı iyileşme gözlendiğini belirtmiştir.
Brom et al. (2017) tarafından yapılan randomize kontrollü çalışmada, SE uygulaması gören TSSB hastalarında travmatik stres, disosiyasyon ve somatik yakınmalarda belirgin düşüşler kaydedilmiştir.
Lanius et al. (2018) ise kronik bel ağrısı ve eşlik eden TSSB semptomları olan hastalarda SE’nin, ağrının algılanışında ve duygusal regülasyonda pozitif etki yarattığını raporlamıştır.
Bu sonuçlar, SE’nin yalnızca psikolojik travmayı değil, travmanın bedensel yankılarını da hedefleyerek ağrıyı bütüncül biçimde ele aldığını göstermektedir
Sonuç
Somatik Deneyimleme, ağrının yalnızca biyomekanik değil, sinir sistemi temelli bir süreç olduğu anlayışına dayanan bütüncül bir yaklaşımdır. Travmaya bağlı bedensel gerginlikleri çözmek, duygusal baskılanmayı azaltmak ve sinir sistemini yeniden dengelemek yoluyla hem psikolojik hem de fizyolojik iyileşmeyi destekler.
Giderek artan sayıda bilimsel çalışma, SE’nin özellikle travma sonrası kronik ağrı, kas gerginliği ve somatik stres bozukluklarında tamamlayıcı bir yöntem olarak kullanılabileceğini göstermektedir.
Kaynakça
Brom, D., Stokar, Y., Lawi, C., Nuriel-Porat, V., Ziv, Y., Keidar, M., & Ross, G. (2017). Somatic experiencing for posttraumatic stress disorder: A randomized controlled outcome study. Journal of Traumatic Stress, 30(3), 304–312.
Crane-Godreau, M. A., Payne, P., Rahm, M., et al. (2021). Somatic experiencing – effectiveness and key factors of a body-oriented trauma therapy: a scoping literature review. European Journal of Psychotraumatology, 12(1), 1929026.
Lanius, R. A., Kolk, B. A., et al. (2018). Somatic Experiencing® for patients with low back pain and comorbid PTSD. BMC Complementary Medicine and Therapies, 18, 2370.
Payne, P., Levine, P. A., & Crane-Godreau, M. A. (2015). Somatic experiencing: using interoception and proprioception as core elements of trauma therapy. Frontiers in Psychology, 6, 93.
Levine, P. A. (2010). In an Unspoken Voice: How the Body Releases Trauma and Restores Goodness. North Atlantic Books.
