Öz-Şefkat: Narsisizme Karşı Akademik Özgüveni Koruyan Kalkan
Üniversite hayatı, genellikle özgürlük ve keşif dönemi olarak gösterilir. Ancak birçok öğrenci için — özellikle de son sınıfta olanlar için — bitmeyen teslim tarihleri, akran rekabeti ve belirsiz bir gelecek gibi baskılar, özgüvenlerini zedeleyebilmektedir. İran Eğitim Araştırmaları Dergisi’nde yayımlanan yeni bir araştırma ise, öz-şefkatin; narsistik özelliklerin öğrencilerin akademik özgüvenleri üzerindeki olumsuz etkilerine karşı koruyucu bir rol oynadığını ortaya koymaktadır.
Araştırma, Bandar Abbas’taki İslami Azad Üniversitesi’nde öğrenim gören 300 son sınıf lisans ve lisansüstü öğrencisiyle yürütüldü. Çalışmada, kişilik özelliklerinin öğrencilerin akademik öz-yeterliklerini — yani akademik zorluklarla başa çıkma becerilerine duydukları güveni — nasıl şekillendirdiği incelendi. Onaylı psikolojik ölçekler ve gelişmiş istatistiksel modeller kullanılarak öğrencilerin narsisizm, öz-şefkat ve akademik öz-yeterlik düzeyleri değerlendirildi. Bulgular, narsisizmin daha düşük öz-yeterlik ile ilişkili olduğunu; ancak öz-şefkat uygulayan öğrencilerin daha yüksek düzeyde akademik özgüvenlerini koruduklarını ortaya koydu.
Öz-şefkat çoğu zaman kendini şımartmak olarak yanlış anlaşılır; ancak psikologlar bunu, başarısızlık karşısında kendine nazik davranmak, aksiliklerin insan olmanın ortak bir parçası olduğunu kabul etmek ve kişisel zorluklara bilinçli bir kabulle yaklaşmak olarak tanımlar. Bulgular, öğrenciler bu tutumu benimsediklerinde, öğrenme ve performanslarını baltalayabilen kendini eleştirme döngülerine karşı daha dirençli olabildiklerini göstermektedir.
Narsisizm ise buna karşılık, genellikle abartılı bir öz-önem duygusu ve eleştirilere karşı aşırı hassasiyetle ilişkilendirilir. Araştırma, hem gösterişli (büyüklenmeci) hem de kırılgan narsisizm türlerinin öğrencilerin akademik özgüvenlerini daha hassas hâle getirebildiğini doğrulamıştır. Gösterişli narsistik eğilimlere sahip öğrenciler üstünlük yansıtıyor gibi görünseler de performansları beklentilerin altında kaldığında zorlanabilirler. Kırılgan narsisizm ise çoğunlukla artan kaygı ve savunmacı tutumlarla birlikte görülür. Koruyucu faktörler olmadan, bu eğilimler öğrencilerin motivasyonlarına ve dayanıklılıklarına zarar verme riski taşır.
Bu bulguları dikkat çekici kılan şey, öz-şefkatin aracılık edici etkisidir. Analizler, öz-şefkatin narsisizm ile akademik öz-yeterlik arasındaki olumsuz ilişkiyi zayıflattığını göstermiştir. Yüksek düzeyde öz-şefkate sahip öğrenciler, narsistik eğilimlerin kendi akademik becerilerine olan inançlarını, öz-şefkati düşük olan öğrencilere kıyasla aynı ölçüde aşındırmasına izin vermemiştir.
Bu bulguların etkileri, yalnızca öğrencilerin iyi oluşunu değil, çok daha fazlasını kapsamaktadır. Akademik öz-yeterliğin; başarı, kararlılık ve kariyere hazırlıkla tekrar tekrar ilişkilendirildiği bilinmektedir. Görevleri yerine getirebileceğine inanan bir öğrenci, projeleri tamamlama, öğrenme fırsatlarına katılma ve karşılaştığı aksiliklere yapıcı şekilde uyum sağlama konusunda daha isteklidir. Buna karşılık, düşük öz-yeterliğe sahip öğrenciler erteleme, derslerden kopma ve akademik tükenmişliğe daha yatkındır. Bu nedenle, öz-şefkati teşvik etmek hem eğitimsel sonuçları hem de ruh sağlığını güçlendirmek için maliyet açısından verimli bir yol olabilir.
Araştırmanın yazarları, üniversitelerin mevcut öğrenci destek programlarına öz-şefkat eğitimlerini entegre etmesinin yararlı olabileceğini öne sürmektedir. Benzer yaklaşımlar başka bağlamlarda da denenmiş ve bireylerin kaygı ile depresyon düzeylerini azaltırken dayanıklılıklarını artırmalarına yardımcı olmuştur. Yükseköğretimde uygulanmaları hâlinde, bu tür programlar, öğrenci yaşamını sıklıkla tanımlayan mükemmeliyetçilik, stres ve rekabet gibi unsurları dengeleyebilir.
Her ne kadar araştırma yalnızca tek bir kurumda yürütülmüş ve öz-bildirimlere dayalı veriler kullanılmış olsa da ulaşılan sonuçlar; şefkat temelli yaklaşımların hem kişilik özelliklerinin hem de çevresel stresin psikolojik maliyetlerine karşı koruyucu etki gösterebileceğine dair daha geniş kanıtlarla örtüşmektedir. Öğrenciler, eğitimlerinin son aşamalarında artan baskılarla karşı karşıya kalırken; öz-şefkati teşvik eden bir kültür oluşturmak, akademik hazırlık kadar önemli olabilir.
Kaynakça: https://www.psychreg.org/self-compassion-found-buffer-impact-narcissism-student-confidence/
Türkçeye Çeviren – Düzenleyen: Fatih ÖZMEZ
