Diz ekleminde 4 adet ana bağ vardır. Ön ve arka çapraz, dış ve iç yan bağlardır. Bu bağlar kemikleri birbirine bağlayan, ekleme dayanıklılık ve güç sağlayan elastik doku bantları olarak bilinir ve uyluk kemiğini (Femur) alt baldır kemiklerine ( Tibia ve fibula) bağlar. Ön çapraz bağ, diz ortasında bulunan, tibianın öne doğru kaymasını ve dönmesini, arka çapraz bağ diz ekleminin arka kısmında yer alır ve tibianın geriye doğru kaymasını kontrol eder. İç ve dış yan bağlar ise eklemin sağa sola kaymasını önler ve menisküsler için destek ve yapışma yeri görevi görür. Ön çapraz bağ yaralanmaları ani bir dönme ve bükme hareketi sırasında oluşabilir. Futbol, basketbol, voleybol ve kayak gibi ani hareket ve dönme içeren sportif faaliyetlerde ön çapraz bağ yaralanma riski bulunmaktadır.
Ön çapraz bağ yaralanması sonrası genellikle dizde ağrı ve şişlik oluşur, diz hareketlerinde kısıtlılık görülür. Hasta spor yapıyorsa devam etmesi beklenmez. Yaralanma sırasında ses gelmesi, ağrının şiddetli veya az olması gibi şikayetler hastalar arasında farklılık gösterebilir.
Ön çapraz bağ yaralanması şüphesinde fiziksel muayene sonrası direk grafi ve MRG yöntemi kullanılır. Direk grafide çapraz bağların kemiğe yapışma yerlerinde kopma kırıkları görülebilir. Ama bağ yaralanmalarında en güvenilir tanı yöntemi MRG’dir.
Ön çapraz bağ yırtığı olan hastalarda aktivite düzeyi ve şikayetlerine göre operasyon kararı verilir. Dizde boşa çıkma şikayeti olan hastalarda sportif faaliyet beklentisine bakılmaksızın ameliyat gerekebilir. Bu operasyonda amaç ön çapraz bağın işlevini geri kazandırmaktır. Beraberinde bulunan menisküs yırtıkları ve kıkırdak sorunları da aynı operasyon sırasında tedavi edilebilir. Ön çapraz bağ ameliyatında dizin başka bir kısmından veya kadavradan alınan tendonlar ile rekonstrüksiyon işlemi kapalı yöntemle (artroskopik) gerçekleştirilir. İlk yaralanma sonrası dizdeki şişliğin gerilediği, diz hareket açıklığı normale yakın hale geldiği zaman operasyon önerilmektedir.
Yaralanma sonrası erken dönemde kas güçlendirme ve hareket açıklığı arttırılması açısından egzersiz programına başlanır. Operasyon sonrası genellikle 1 gün hastane yatışı gerekmektedir. Yalnızca ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu yapılan hastalarda dizlik veya değnek kullanımı gerekmez ancak bazı özel durumlarda tercih edilebilir. Ameliyat sonrası dönemde kısa yürüyüşler, istirahat ve egzersiz programına uyulması önemlidir. Egzersiz programı genellikle ortopedi uzmanı tarafından belirlenir. Bazı hastalarda fizik tedavi açısından profesyonel destek almak gerekebilir. İyileşme zamanı yaralanmanın derecesine, menisküs veya kıkırdak hasarı varlığına, yaş ve ağırlık gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Hastalar 10-12 hafta sonra hafif tempolu yürüyüş, koşu yapılabilir.
