ÖDEM

ÖDEM

Ödem kelimesi İngilizcede ‘eudema’ şişme su toplama anlamına gelir. Vücudumuzda özellikle göz çevreleri ayak bileği çevresinde ilk olarak fark edilir. Vücudu simetrik olarak her iki tarafında görüldüğünde genellikle sistemik yani: dolaşım ve boşaltım sistemlerindeki bozulmalara bağlı olarak gelişir. Vücudun belli bir lokalizasyonunda bölgesel görüldüğünde de genellikle bölgesel dolaşım sistemi bozukluklarına bağlı gelişir.

Vücutta yaygın simetrik görülen ödemin sistemik nedenleri şöyledir:

Kalp Yetmezliği: Kanın kalp tarafından yeterli pompalanamaması nedeni ile damar içi sıvı basıncının artması ve kapiller dolaşımdan dokulara sıvı sızması ile görülür. Gün içerisinde yer çekiminin etkisi ile lokalizasyonu yer değişebilir. Sabah saatlerinde yüzde gözler etrafında ileri vakalarda kollarda sırtta ve günün ilerleyen saatlerinde ayak sırtı ve bacaklarda görülür. Sert karakterlidir her zaman basmakla solmaz.

Böbrek Hastalıklarına bağlı ödem: renal fonksiyonlarda bozulma nedeni ile hem su ve tuz tutulumunun artması hem de böbrekte protein kaybının artması nedeni le oluşur. Protein kaybı nedeni ile damar içi onkotik basınç azalır ve sıvı damar içinde tutulamaz. Bu da farklı birçok mekanizma ile böbrekten su ve tuz tutulumun artmasına ve total vücut sıvısının artıp bu sıvının damar dışına çımasına neden olur.

Kronik Karaciğer Hastalıklarında; vücutta yeterli protein ve albümin sentezi olamaz yine damar içinde sıvı tutulamaz.

Hipotiroidi: Tiroid hormonlarının eksikliğinde mukopolisakkarid denilen maddelerin yapımında artma olur. Bu mukopolisakkaritler jelimsi yapıları sayesinde içlerinde sıvıyı hapsedip tutarlar ve doku ödemine neden olurlar.

OSAS (Obstrüktif Sleep Apne Sendromu): Pulmoner arter basınç artışı ve sistemik toplar damar basınç artışı ve bunun sonucunda da kılcal damar sıvı basıncı artışı ile dokular arasına sıvı geçmesine neden olur.

Gebelikte ve adet öncesi dönemde gelişen ödem: vücutta artan progesteron ve östrojenin etkisi ve plazma artışı meydana gelir bu da yaygın ödeme neden olur. Gebelik dışında bu ödem tam lokalize edilemez. Kilo artışı el yüz bacaklarda şişlik hissi şeklinde kendini gösterir doğum ve adet görme ile kendiliğinden düzelir.

Alerjik ürtikeryal ödem ve anjioödem: yaygın veya lokalize olabilir. Maruz kalınan alerjenin neden olduğu immünolojik reaksiyonlar sonucu açığa çıkan histamin nedenii le kılcal damar geçirgenliği artar ve damar dışına sıvı kaçar.

İlaç kullanımına bağlı oluşan ödemler. Bazı tansiyon ve şeker ilaçlar ağrı kesiciler, depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar ödem yapabilirler.

Vücutta lokalize ödem nedenleri ise:

Toplar damar dolaşım bozukluğu veya damar tıkanıklığı ile oluşan ödem:

· Kronik venöz yetmezlik,

· Derin ven trombozu sonucu oluşan ödem

· May Turner sendromu: Sol iliak venin sağ iliak arter altında kalması sonucu bası altında olması nedeni ile oluşur

Artmış yağ dokusunun neden olduğu dolaşım bozukluğu nedeni ile oluşan Lipödem, Lenfatik dolaşımın tıkanması ile oluşan Lenfödem.

Komplex bölgesel ağrı sendromu: (reflex sempatik distrophy): nörolojik olarak tetiklenmiş kimyasallar ile kılcal damar dolaşımının bozulması ile oluşur.

Vücutta şişlik yakınması ile hasta geldiğinde bu şişliğin tüm vücudu mu yoksa sadece bir bölgede mi olduğunun tespiti ile değerlendirmeye başlarız. Hastanın kronik hastalık öyküsü ilaç kullanım öyküsü yaygın sistemik muayene sonrası hangi odağa yönelmemiz gerekiyor ise onunla ilgili tetkikler sonrası ödemin ana kaynağını bulur ona göre tedavi veririz. Tanı aşamasında Doppler USG, pelvik veya alt extremite MRI incelemesi, Lenf sintigrafi gibi yöntemleri gereğinde kullanırız.

Genç kadınlarda sık görülen ve kendilerinin de ara sıra olarak tariflediği ödem genellikle premenstriüel dönemde ortaya çıkan hormonal değişimlere bağlı gelişir. Diğer patoloji sebepleri dışladıktan sonra basit öneriler ile genellikle kendiliğinden iyileşen bir durumdur.

Obezitede görülen bölgesel lipödem ise temel olarak kilo verilmesi ile gerileyebilir, ancak etkili gerçek bir tedavisi yoktur.

Lenfödem yönetimi ve tedavisinde; dekompresyon fizyoterapisi, pnömotik dekompresyon ve çok sınırlı seçilmiş vakalarda cerrahi tedavi uygulanır.

Diğer ödem nedenleri ise sistemik bir yaklaşım ve en uygun ilaçların seçimi ile tedavi edilebilir.

Bromolin ve diğer takviye edici gıdaların sağladığı anti ödem etkinlik genellikle gerçek patolojik ödem varlığında yetersizdir. Medikal tedavi tamamen hasta özelinde yapılmalıdır.

http://www.emelyigitkaraka.com