Çocuğunuzun dil ve konuşma terapisine ne zaman gitmesi gerektiği konusu, dil gelişiminin kritik dönemlerini ve olası gecikmeleri iyi takip etmeyi gerektirir. Dil ve konuşma becerileri, çocukların yaşlarına göre belirli bir hızda gelişir, ancak bazı çocuklarda bu süreç farklılık gösterebilir. İşte belirli yaş dönemlerine göre dikkat edilmesi gereken noktalar ve ne zaman bir uzmana başvurmanız gerektiği hakkında daha ayrıntılı bilgiler:
1. 6-12 Ay Arası
Bu dönemde bebekler çevrelerindeki seslere, özellikle de kendi adlarına tepki vermeye başlarlar. Eğer 12 aylık olduğunda:
- Seslere tepki vermiyorsa (örneğin, adını söylediğinizde size bakmıyorsa ya da çevresindeki seslere ilgi göstermiyorsa),
- Basit talimatları anlamakta zorlanıyorsa (örneğin, "gel" dediğinizde gelmiyor ya da "hayır" dendiğinde durmuyorsa),
- Babıldama veya heceleme yapmıyorsa ("ba-ba", "ma-ma" gibi sesler çıkarmıyorsa), bu durum dil gelişiminde bir gecikme işareti olabilir ve bir dil ve konuşma terapistiyle görüşmek iyi bir fikir olabilir.
2. 12-18 Ay Arası
Bir yaşına yaklaşan çocuklar artık basit kelimeler söylemeye başlarlar. Eğer 18 aylık olduğunda:
- 5-10 kelime arasında kelime kullanmıyorsa (örn. "anne", "su", "top" gibi temel kelimeler),
- Jest ve mimiklerle kendini ifade etmekte zorlanıyorsa (örn. el sallamak, başını "evet" veya "hayır" anlamında sallamak gibi jestleri kullanmıyorsa),
- İsteklerini ifade etmek için sadece seslerle ya da ağlayarak iletişim kuruyorsa, bu durum da bir dil gelişimi gecikmesinin işareti olabilir. Bir dil ve konuşma terapistine başvurmak gerekebilir.
3. 2 Yaşında
İki yaşına gelen bir çocuk, dili daha aktif kullanmaya başlar. Kelime hazinesi genişlemeli ve basit cümleler kurabilmelidir. Eğer 2 yaşına geldiğinde:
- İki kelimelik basit cümleler kurmuyorsa (örn. "su ver", "anne gel" gibi basit ifadeleri kullanamıyorsa),
- Kelime dağarcığı 50 kelimenin altındaysa (bu yaştaki çocukların kelime dağarcığı genellikle 200-300 kelime civarında olmalıdır),
- Çevresindeki insanlar tarafından anlaşılmıyorsa (sadece yakın çevresindeki kişiler ne demek istediğini anlıyorsa), bir dil ve konuşma terapistine başvurmak doğru olabilir. Bu yaşta çocuklar, iki kelimeyi bir araya getirerek anlamlı ifadeler kullanabilmeli ve isteklerini daha iyi anlatabilmelidir.
4. 3 Yaşında
Üç yaşında bir çocuk, dil ve konuşma konusunda önemli bir gelişme kaydetmiş olmalıdır. Bu dönemde:
- Üç kelimelik cümleler kuramıyorsa ("ben su istiyorum" gibi basit ama anlamlı cümleler),
- Sorulara cevap vermekte zorlanıyorsa (örn. "Bu ne?" ya da "Nereye gidiyorsun?" gibi basit sorulara yanıt veremiyorsa),
- Konuşması, aile dışındakiler tarafından anlaşılmıyorsa (özellikle tanımadığı insanlar, öğretmenler ya da arkadaşları onu anlamakta zorluk çekiyorsa), bu, dil gelişiminde bir problem olabileceğine işaret edebilir. Ayrıca, bu dönemde çocuklar genellikle duydukları hikayeleri anlatmaya başlarlar. Eğer hikaye anlatmada veya olayları sıralamada zorluk çekiyorsa, bir uzmana danışmak faydalı olacaktır.
5. 4-5 Yaşında
Bu yaş döneminde dil becerileri iyice gelişmiş olmalıdır. Çocuklar daha karmaşık cümleler kurmalı, hikayeler anlatmalı ve dilbilgisi kurallarına daha fazla dikkat etmeye başlamalıdır. Eğer 4-5 yaşlarında bir çocuk:
- Karmaşık cümleler kurmakta zorlanıyorsa (örneğin, "Bugün parka gittik, orada arkadaşlarımla oynadık" gibi cümleler kuramıyorsa),
- Dilbilgisi kurallarına uymakta zorluk çekiyorsa (örn. zamirler, zaman kipleri ya da çoğul ekler gibi dil kurallarını yanlış kullanıyorsa),
- Bazı sesleri ya da harfleri yanlış telaffuz ediyorsa (örneğin, "r" harfini "y" olarak söylemek ya da "s" harfini tam çıkaramamak gibi), bu da bir dil ve konuşma terapistine başvurmayı gerektiren durumlar arasındadır. Bu yaşta, çocuklar çevrelerindeki herkes tarafından anlaşılır şekilde konuşabilmeli ve dili etkili bir iletişim aracı olarak kullanabilmelidir.
Genel Belirtiler
Ayrıca, yaşa bağlı olmaksızın şu belirtiler de varsa bir uzmana başvurmak önemlidir:
- Kekemelik: Çocuğunuz konuşurken sürekli olarak kelimeleri tekrarlıyorsa ya da akıcı konuşamıyorsa.
- Artikülasyon sorunları: Bazı sesleri doğru çıkaramıyorsa.
- İletişim kurmada isteksizlik: Konuşmaktan kaçınıyorsa ya da sosyal etkileşimlerde sorun yaşıyorsa.
Erken dönemde bir dil ve konuşma terapistine başvurmak, çocuğun dil gelişiminde önemli bir fark yaratabilir. Uzmanlar, çocuğunuzun dil gelişimini değerlendirebilir ve gerekli görüldüğünde terapi planları oluşturabilirler. Özellikle dil ve konuşma sorunlarına erken müdahale edilmesi, gelecekteki iletişim becerilerini olumlu yönde etkileyebilir.
