Beyin üzerine uygulanan manyetik uyarım ilk kez 1985 yılında gerçekleştirilmiştir. 1990’lı yılların başlarından itibaren ardışık yüksek frekans manyetik uyarım ( tıp literatüründe rTMS olarak anılır) bazı nörolojik ve psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılmaya başlanmıştır. Bu kullanım yıllar içinde giderek yaygınlaşmaya başlamıştır. İnme, felç, konuşma bozuklukları, epilepsi,migren, hareket bozuklukları, Alzheimer hastalığı, distoni, yazıcı krampı, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, tik bozuklukları, tinnutus (kulak çınlaması), spastisite, nöropatik ağrı, bölgesel ağrı sendromu, depresyon, bipolar bozukluk, mani, şizofrenide halüsinasyon manyetik uyarım tedavisinin kullanıldığı alanlardır. Bu konuda yapılmış pek çok çalışma, araştırma vardır ve büyük çoğunluğu başarılı sonuçlar vermektedir.
Migren beyin damarlarında önce daralma, ardından genişleme ile oluşan, aura, zonklayıcı, başın bir yarısı veya tümünü tutabilen başağrısı, ışık ve sesten rahatsızlık, bulantı ve kusmanın eşlik edebildiği 2 saat ile 48 saat arasında sürebilen, toplumun %15 inden çoğunda görülen bir hastalıktır. Ailesel yatkınlık söz konusudur. Hastalığın beyinde arka kısımda bir bölgedeki metabolik ve işlevsel bir depresyon ile başladığı ardından damarlardaki genişlemenin geldiği bugün iyi bilinen bir gerçektir. Migren ataklar halinde gelen bir hastalıktır ve atak sıklığı çok değişken olabilmektedir. Ayda 2 den çok atak oluyor ve ağrılar kişinin iş ve sosyal yaşamını etkiler bir boyuta geçiyorsa profilaktik tedavi denen önleyici, koruyucu tedaviler kullanılmaktadır.
Manyetik uyarım tedavisi ve Migren
Migreninde 2 tür manyetik uyarım kullanılmaktadır: tek Manyetik Uyarım ve çoklu, ardışık manyetik uyarım. Tekli manyetik uyarım başağrısı atağı sırasında kullanılırken, çoklu, ardışık manyetik uyarım migren atağı önleyici tedavisinde kullanılmaktadır.
İster tekli ister çoklu manyetik uyarımda, elektromanyetik bir bobin saçlı deri üzerine teğet olarak yerleştirilerek beyin dokusunu 100 mikrosn gibi kısa süre ile manyetik alana maruz bırakır. Bu manyetik alan içinde bulunan beyin hücresi zarında elektriksel alan etkisi ile uyarılma gerçekleşir. Uygulanan elektromanyetik alanın gücü yaklaşık 150 V/m ‘ dir ve saçlı deriden itibaren 1,5 ile 3 cm derinliliğe kadar sirayet edebilir. Uygulanan elektromanyetik alan beyin hücrelerinde depolarizasyon veya hiperpolarizasyona neden olarak elektriksel değişiklikler oluşturur. Üstelik ardışık uyarımlarla bu elektriksel değişimlerde süreklilik sağlanabilir. İşte bu süreklilik çoklu ardışık uyarıma beyin hastalıklarında tedavide imkan sağlamaktadır.
Migrende ataklar arasında beyinde kalıtımsal olan bir hipereksitabilite durumu söz konudur (aşırı uyarılabilirlik). Bu durum yapılmış, uyarılmış potansiyel ve manyetik uyarım çalışmlarında gösterilmiştir. Örneğin manyetik uyarım oksipital yani görme bölgesi üzerine uygulandığında kişi fosfen dene bir ışık parlaması görür. Migrenli hastalarda manyetik uyarım ile fosfen görmenin normal kişilere göre daha düşük manyetik uyarım ile mümkün olduğunu göstermiştir. Yani migrenli kişilerin görme korteksleri normal bir insana göre daha kolay uyarılmakta yani hipereksitabldır. Bu kişilere migren atak önleyici tedavi verildiğinde fosfen uyarılma eşiği normal insanların düzeyine yükselmektedir. Yani özetle migrenli hastaların beyni normal insanlardan farklı ve hipereksitabldır ve tedavi ile normal düzeye inebilmektedir. Bu bazı migren önleyici ilaçlarla sağlanabileceği gibi beynin elektriksel hiperaktivitesi manyetik uyarım veya elektriksel akım tedavileri yoluyla da düzeltilebilir. Ataklar arasında hipereksitabl olan migrenli beyin atak sırasında oksipital görme korteksinden itibaren önce bir eksitasyon ardından inhibisyon dalgasını beynin kabuğu üzerinde öne doğru yayar (buna yayılan depresyon denir).
TMS ile hem atak sırasında ağrı tedavisi hem de atakları engelleme tedavisi mümkündür. Bu konuda yapılmış çalışmalar ve araştırmalar bu fikri desteklemektedir. rTMS uygulaması migrenli hastalarda sağ prefrontal korteks üzerine yapılmaktadır. Bizim de migren hastalarındaki manyetik uyarım tedavisi deneyimlerimiz bu doğrultudadır. Yani hem ağrı ataklarını hem de ağrı profilaksisini manyetik uyarım ile başarı ile sağanabilmektedir.
